خلاصه ماشینی:
"زیرا رشید الدین منابع دست اول و بسیار ارزندهای از زمانهای پیش در اختیار داشته است،از جمله«تاریخ سری مغولان»یا«یوان چائوپی شه»2این متن خود یکی از مهمترین منابع تاریخ مغول میباشد،که در سال 1240 میلادی مدون گشته،و اساس آن مبتنی بر شواهدی است که بزمان چنگیز خان نزدیک است و هدف مؤلف مشخص ساختن افسانهء مقدس خاندان چنگیزی و مدون ساختن تاریخ از روی آن بوده است.
نظام اجتماعی مغول،فصل اول مادربزرگش،که بدون داشتن شوهر،فرزندانی بدنیا آورده و مقامی افسانهای و روحانی در بین مغولان کسب کرده بود و سپس نحوهء تولد خود وی،که در موقع بدنیا آمدن لختهای خون بسته در مشت میفشردده و نیز داستانهائی دربارهء جوانیش که با سختیهای فراوان روبرو شده و هربار بطور معجزهآسائی از آن مشکلات رسته)؛این مقام روحانی برای او و خانوادهء او نسلا بعد نسل تثبیت شد13.
در اینجا بیمناسبت نیست که راجع به مقام زن در این دوره نیز گفتگوئی بمیان آوریم:زن در نزد مغول،از جهات مختلف اجتماعی و اقتصادی حائز اهمیت فراوان بوده و بخصوص در گرداندن چرخهای اقتصاد جامعهء ایلی نقش بسیار مؤثری داشته است،مغولها زنان متعدد داشتند که یا از پدر بآنان میرسید و یا در جنگها بمنزلهء غنیمت بچنگ میآوردند17و یا خود از بین قبایل دیگر زنی اختیار میکردند.
برای نمونه چند عنوان کتار را از فصول مختلف ذکر مکینیم:«اختلاف امرا بعد از واقعهء ارغون خان»30گرفتن امرا،که بولقاق کرده بودند،و یارغو داشتن ایشان»31 «عاصی شدن باید و در بغداد و اختلاف امرأ اینجانب و یاغی شدن بعضی با گیخاتو32 گاهی کار فتنه و فساد بحدی بالا میگرفت و تحریکات و جنگ و جدالها، چنان شدید میشد که سلطان،پس از دفع آن،بار دیگر مراسم بتخت نشستن را انجام میداد،چنانکه در جامع التواریخ مضبوط است،هنگامیکه آباقا خان فتنهء براقزا از بین برد،چنین کرد33."