خلاصه ماشینی:
یعنی تنها به تفسیر و تنقیح متن کتاب المناظر اکتفا نکرده،بلکه برای تکمیل آن مطالبی از خود نوشته و در ضمن،چند رساله از ابن هیثم و ابن سینا را شرح و یا تحریر کرده است.
هویگنس،برای اینکه ثابت کند که نور جسم نیست،به تشبیه نور به آتش پرداخته و از این تشابه و تطبیق برای ارائهء نظریهء خود استمداد جسته است و میگوید:«نور از جنس آتش است،چه در زندگی روزانه میبینیم که نور از آتش به وجود آمده و به آتش هم میتواند تبدیل شود،زیرا اگر نور را به آینی مقعری بتابانیم در یک نقطه جمع شده،اجسام را میسوزاند33»ابن هیثم همین مطلب را چند قرن قبل از هویگنس عنوان میکند و می- نویسد: «نوری که از جسم نورانی خارج می- شود ذاتا از جنس آتش است،زیرا اگر نور خورشید را به آینهء مقعری بتابانیم حرارات آن در یک نقطه جمع میشود و اگر در این نقطه جسم قابل احتراقی موجود باشد،آن را می- سوزاند،و نیز اگر نور آفتاب مدتی در هوا به جسم دیگری بتابد آن را گرم میکند34».
ابن هیثم نظریهای مشابه با این نظریه برای انتشار نور ارائه میدهد و چنین مینویسد:«طرز انتشار نور در محیط شفافی که مجاور با منبع نور میباشد اینطور است که نور از هریک از نقاط جسم نورانی به طور خطوط مستقیم ولی در امتداد کروی منتشر میگردد،تا جایی که پایان یابد و دیگر قادر به انتشار نباشد و مقصود از امتداد این است که جزء مجاور منبع نور شبیه به خود جسم نورانی میشود و حکم منبع نور را پیدا کند و جزئی که بلافاصله پس از آن قرار گرفته شبیه به جزء اول میشود،به همین ترتیب این عمل ادامه دارد تا کمکم نور محو شود و یا به جسم کدری جذب گردد36».
(20)-ویدمان این مقاله را از روی تحریر کمال الدین فارسی به آلمانی ترجمه کرده است.
(21)-ویدمان این مقاله را نیز از روی تحریر کمال الدین فارسی به آلمانی ترجمه کرده است.