چکیده:
نویسنده در این مقاله با بررسی تحولات ایران در اواخر قاجاریه و ایران پس از
جنگ تحمیلی، با دو رویکرد نمادگرایی و ساختارگرایی، معتقد است، در اثر پیدایش دو شیوه
تولید (فئودالی و ماقبل فئودالی) در قاجاریه و دو شیوه تولید (سرمایهداری و ماقبل
سرمایهداری) پس از جنگ تحمیلی، دو نوع منبع مشروعیت نیز پدید آمد، که پیامد آن در دوره
اول، انقلاب مشروطیت ایران بود. وی معتقد است شرایط امروز همان شرایط دوران مشروطه
است. بنابراین امروز راه توسعه سیاسی در ایران، استفاده از الگوی «فشار از پایین، چانه
زنی در بالا» است، که بخش اول آن، برگرفته از تجربه انقلاب اسلامی و بخش دوم آن، برگرفته
از تجربه انقلاب مشروطه است.
خلاصه ماشینی:
"نویسنده مقاله، خود را با این سؤالات آغاز میکند: عصر مشروطه کی تمام شده است؟ آیا این احتمال وجود دارد که، ما هنوز در عصر مشروطه به سر ببریم و بنابراین باید وظایف و تکالیف ناتمام این دوره را کماکان به دوش بکشیم؟ وی برای پاسخ به این سؤال به نقطه آغاز مشروطه اشاره میکند و معتقد است، تحلیل اوضاع ایران در اواخر قاجاریه با نگاه نمادگرایان نشان میدهد که، یک عنصر فئودالی وارد ساخت قدرت موسوم به استبداد شرقی شد.
حال باید دید این ترکیب تا به حال چه تغییراتی کرده است؟ نویسنده با بررسی دورههای مختلف، معتقد است که: بعد از به توپ بستن مجلس، سلطنت مشروعه حاکم بود، که مشروعیت خود را از شیخ فضل الله گرفته بود؛ پس از آن، با یک دوره هرج و مرج روبرو هستیم و به دوره رضاخان میرسیم، که عناصر مردم و مشروعه حذف میشوند و تنها سلطانیسم یا به قول ساختارگرایان، دولت مطلقه، باقی میماند.
ر. ک: مهدی ابوطالبی؛ از مطلق مشروطه تا مشروطه مطلق، مندرج در آموزه ج 5 (مشروطه؛ فقیهان و اجتهاد شیعه) مجموعه مقالات و سخنرانیهای همایش یکصدمین سالگرد نهضت مشروطیت ایران و نقش اجتهاد شیعه در آن، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، 1383، صص 339 ـ 247 (مشروطه) و نهاد دین (مشروعه) در حاکمیت در دوران حیات امام خمینی قدسسره ، نوع بیانی که دارد، حاکی از این است که، معتقد است این سه عنصر به این ترتیب در حاکمیت وجود دارند: [امام نماد عنصر اول (سلطان) و به میدان خواندن مردم و روحانیت، از طریق نفوذ و جذابیت خاص حضرت امام(ره) نماد عنصر دوم (مشروطه) و عنصر سوم (نهاد دین)."