چکیده:
در تاریخ سراسر تحول و افتخار تشیع راستین نقاط ویژه و افقهای درخشانی به چشم
میخورد که اصولا مطلع آن اعتقاد به امامت و استمداد از خورشید تابناک ولایت است.
امامتی که با عصمت همراه گردیده و با محبت و ولایت بهم آمیخته و سیاست و دیانت را
یکجا پذیرا گشته است و در نهایت با تمسک ولایی در ابعاد مختلف زندگی، عزت و صلابت
را رهآورد این اندیشه ساخته است. از این جاست که مفاهیمی چون عدالت علوی، فقاهت
جعفری، نهضت مهدوی در مبانی نظری و رویکردهای عملی قوت ویژهای را به این مکتب
بخشیده است و رسالتی سنگین بر دوش حاملان این اندیشه نهاده تا در حفظ و حراست، و
احیا و ابقای آن، بدور از انحراف و التباس، و جمود و التقاط، پیرو امامان خویش
باشند. در همین راستا پردازشهای تحلیلگرایانه حرکت علمی و نهضت فقهی امام
جعفرصادق(علیه السلام) به خاطر جامعیت و قابلیت آن در پاسخگویی از یکسو و شباهت عصر آن امام
همام با عصر کنونی از سویی دیگر از ضرورت خاصی برخوردار میسازد. در این نوشتار
اهتمام نویسنده بر پردازش موضوعاتی چند با محوریت «فقه و فقاهت در اندیشه جعفری»
است که در آن شرح موضوعات فرعی ذیل ارائه میگردد.
الف ـ تبیین جایگاه علمی جعفر بن محمد(علیه السلام) در اندیشه صاحبنظران از مکاتب مختلف و
نقش ایشان در قوت بخشی فقه جعفری.
ب ـ جایگاه مقلد و مقلد در اندیشه جعفری و هدف ایشان از طرح این موضوعات
ج ـ قرآن باوری و استدلال محوری در فقه جعفری.
خلاصه ماشینی:
"لذا در مذمت کسانی که به تقلید از پدرانشان سنتهای غلط را تبعیت میکنند، میفرماید: «و لو کان أباءهم لایعقلون شیئا و لایهتدون» (بقره، 17)؛ اگر پدرانشان در شیوه خود اصول عقلانی و هدایت راستین را ملاک قرار ندادند، فرزندانشان هم بدون دلیل از آنان متابعت میکنند؟ امام صادق(علیه السلام) با توجه به شرایط زمان خویش و حضور سردمداران دروغین مکاتب مختلف و تشویش در گفتار و اندیشههای آنان، مرز شناخت میان مدعیان باطل و دروغین و مصلحان حقیقی را روشن مینماید و ملاکهای لازم را برای تقلید و بیان شرایط فقیه و نحوه اخذ معارف و علوم بدور از تحریف و انحراف بیان میدارد.
انواع شبهات و القائات از سوی ملحدان، زنادقه، صوفیه، معتزله، اشاعره در عرصه درون دینی و برون دینی مطرح میشود و بدون آنکه مسلمین از فرهنگ بیگانگان متأثر شوند، همه اینها در پرتو کتاب و سنت پاسخ داده میشود و مباحثات علمی و محاورات بدون اتهام و مجامله و مجادله صورت میگیرد آن هم در فضایی که حاکمیت از آن مخالفان ائمه(علیه السلام) است و دست فرزندان رسولخدا(ص) از حاکمیت دور است، بلکه کاملا تحت نظر و مراقبت زندگی میکنند؟ آیا پاسخ این سؤال غیر از این است که تدبیر، حکمت، صداقت، حقانیت، اخلاص و عقلانیت برخاسته از بیت فرزنـد رسولخدا یعنی صادق آل محمد(ص) منشأ این همه خدمت و برکت و فضیلت میگردد؟ امام صادق(علیه السلام)، ممنوعیتها، محدودیتها در بیان حقایق قرآن و عترت صادق آلمحمد(ص) در یک دوران پر مخاطره سیاسی، فکری و اجتماعی، حرکت علمی و نهضت فکری را آغاز میکند، در دورانی که حاکمیت اموی حقایق را وارونه نموده، سب علی و اولاد او را در سالهای متمادی بر منابر رایج گردانیده، اندیشه فرهنگسازی علیه علی و آل او را از مرحله کودکی به جوانی و جوانی به میانسالی و از آن به پیری تا مرحله «زرتم المقابر» به اوج رسیده است."