چکیده:
فقهای امامیه درباره میراث زوجه از زوج معتقدند زوجه در فرضی که فرزند داشته باشد
یک هشتم و در صورتی که فرزند نداشته باشد یک چهارم را به فرض ارث میبرد ولی آنان
در موردی که زوج وارث دیگری غیر از زوجه نداشته باشد، اختلاف نظر دارند، برخی بر
این باورند که مازاد فرض زوجه از آن امام معصوم(علیه السلام) است و بعضی معتقدند که به فقرای
محل زندگی زوج متوفی داده میشود و برخی آن را در عصر حضور از آن امام معصوم و در
عصر غیبت از آن زوجه دانستهاند.
فقهای امامیه برای نظریات خویش به روایات استناد نمودهاند و بنابراین مهمترین
مستند آرای مذکور روایات میباشد. در این نوشتار، نظریه تفصیل (رد مازاد فرض به
امام در عصر حضور و رد آن به زوجه در عصرغیبت) محصول جمع مقبول بین روایات به شمار
آمده است.
خلاصه ماشینی:
"چکیده فقهای امامیه درباره میراث زوجه از زوج معتقدند زوجه در فرضی که فرزند داشته باشد یک هشتم و در صورتی که فرزند نداشته باشد یک چهارم را به فرض ارث میبرد ولی آنان در موردی که زوج وارث دیگری غیر از زوجه نداشته باشد، اختلاف نظر دارند، برخی بر این باورند که مازاد فرض زوجه از آن امام معصوم(علیه السلام) است و بعضی معتقدند که به فقرای محل زندگی زوج متوفی داده میشود و برخی آن را در عصر حضور از آن امام معصوم و در عصر غیبت از آن زوجه دانستهاند.
در مقابل این نظریه، عده دیگر از فقیهان امامیه معتقدند که باید مازاد بر فرض را بین فقرای محل زندگی زوج تقسیم نمود و برخی بر این باورند که باید آن را به بیت المال سپرد و بعضی نیز معتقدند در عصر حضور مازاد از فرض از آن امام است ولی در عصر غیبت تمامی ترکه به زوجه داده میشود.
و در روایت سوم آمده است «فدفع امیرالمؤمنین(علیه السلام) میراثه الی همشیر یجه»[1] محتمل است همشیره به معنای برادر و خواهر رضاعی باشد لذا جواز اعطای آن به برادر یا خواهر رضاعی از باب عنایت و تفضل امام علی(علیه السلام) یا اجازه آن حضرت قابل توجیه میباشد مرحوم شیخ صدوق میراث بدون وارث را در حضور امام(علیه السلام) برای او دانسته و در عصر غیبت برای فقرای اهل محل زندگی متوفی به شمار آورده است ولی این نحوه از جمع روایات پذیرفته نیست، زیرا اخباری که بر توزیع مازاد فرض برای فقرای اهل محل زوج دلالت دارند بر وجود و حضور امام(علیه السلام) صراحت دارند."