چکیده:
امروزه درباره پیامدهای انقلاب اسلامی ایران بسیار بیشتر نوشته میشود و درباره خود انقلاب اسلامی بسیار کمتر.بسیاری از همین اندک نوشتههای مربوط به خود انقلاب اسلامی هم در برگیرنده تحلیلها و تبیینهای جدید و قابل توجهی نیست،ولی در برخی موارد این ادعا صادق نیست؛از جمله نوشتههای چارلز کورزمن.او که در معدود پژوهشگران همچنان علاقهمند به بررسی انقلاب اسلامی ایران قرار دارد،رهیافتی رایج در تبیین انقلاب اسلامی ندارد: تلاش برای درک و تحلیل این کنش جمعی برپایه نظریه انتخاب عقلانی.گرچه توسل به چنین رهیافتی برای تبیین پدیدههای اجتماعی-انسانی پیچیدهای مانند انقلابها نامناسب به نظر میآید،آشنایی با کار کورزمن شاید هم از لحاظ روش شناختی سودمند باشد و هم برخی زوایای تاریک فرآیند انقلاب اسلامی را روشن کند.
خلاصه ماشینی:
"تولوک برای نشان دادن اعتبار ادعای خود و مانند دیگر پایبندان نظریه انتخاب عقلانی،یک جامعه فرضی تصور میکند که دارای سه ویژگی برجسته است:وجود حکومتی فاسد و نالایق؛ وجود گروهی از انقلابیون پاکدل که میکوشند این حکومت را سرنگون کنند؛اطمینان به اینکه در صورت پیروزی انقلاب،انقلابیون یک حکومت کارآمد،خوب و پاک تشکیل خواهند داد.
البته،خود تولوک متوجه میشود که ادعای او با جریان غالب در ادبیات ناسازگار است:اگر انگیزه مشارکت انقلابی انتظار دستیابی به منافع شخصی است،چرا پژوهشگران انقلاب برانگیزههای مربوط به کالاهای همگانی تمرکز کردهاند؟او برای پاسخ به این پرسش یا بیان علت به اصطلاح«پارادوکس انقلاب»،به دو نکته اشاره میکند:بیشتر انقلابها را انقلابیون تشریح میکنند و آنان معمولا اهمیت نفع و انگیزه شخصی را انکار میکنند؛پژوهشگران هم که کالاهای عمومی پس از وقوع انقلاب را میبینند،به این نتیجه میرسند که انقلابها هم باید به واسطه انگیزههای مبتنی بر منفعت جمعی و کالاهای عمومی به وجود آمده باشد،ولی این پاسخها چندان قانعکننده نیست.
گرچه توسل به چنین رهیافتی برای تبیین پدیدههای اجتماعی-انسانی پیچیدهای مانند انقلابها نامناسب به نظر میآید،لیکن آشنایی با کار کورزمن شاید هم از لحاظ روش شناختی سودمند باشد و هم برخی زوایای تاریک فرآیند انقلاب اسلامی را روشن کند.
اساس تبیینهای سیاسی انقلاب اسلامی این است که فشار ناشی از سیاست حقوق بشر کارتر باعث شد تا شاه سیستم مهار و سرکوب خود را کمی تعدیل کند و همین اقدام هم فرصتی طلایی در اختیار مخالفان قرار داد تا بتوانند شبکههای ارتباطی خود را تقویت و اقشار و گروههای مختلف را بسیج کنند."