چکیده:
مقالهی حاضر به منظور معرفی متون ایرانی که در تورفان چین کشف شد و کمک بزرگی به اصلاح آگاهیهای ما دربارهی دین مانوی داشت،نگاشته شده است.در این گفتار که به شیوهی کتابخانهای نگارش یافته،نگارنده، نخست ب بررسی تلاشهایی که تا پیش از سال 4091 میلادی برای معرفی آیین مانی به رشتهی تحریر درآمده بودند،پرداخته،سپس سهم یافتههای باستانشناسان در تورفان چین را در معرفی دقیقتر آیین مانی نشان داده است.آنگاه،پس از بیان زبان و خط مانوی،شیوههای تبلیغی این آیین را در سرزمینهای گوناگون،توسط پدیدآورنده و مبلغان آن گوشزد نموده و سرانجام توضیحاتی دربارهی مانی و مبانی اندیشههای او آورده است.
خلاصه ماشینی:
"سال اول،شمارهی دوم،پاییز 1831کشف متون ایرانی در تورفان چین و سهم آن در ترسیم سیر
از امپراتور دیو کلسین (Diocletian) در سال 792 میلادی ذکر شده،رواج این آیین در
چهارم میلادی،که جود 9 سال مانوی بوده و بعدها از این دین گسست.
تا نهم میلادی است و چنین به نظر میرسد که مانویان در این آثار از صورت قدیتر زبان
داستانها و تمثیلات نیز در این متون اشارهوار آمده است.
مانی معتقد بود که روح انسان که بخش ارزشمند وجود اوست،در اسارت جسم است و دین او به انسانها میآموخت که چگونه به نیروی
نزدیکان،برای تبلیغ دین خود،از راه دریا به هند سفر کرد.
مانی در مورد جهانی بود دین خود در متن فارسی میانه4975 M چنین گوید:
برای تبلیغ دین خود در میان پیروان ادیان گوناگون،به زبان آنها سخن میگفتند و
چنین بود که مانویان مرزهای جغرافیایی را در نوردیدند و شرق و غرب جهان را عرصهی
بسیاری در این سرزمینها از وی ظاهر شد و دین مانی را در روم گسترش داد.
معجزهی شفابخشی،آنها را به پذیرفتن دین خود ترغیب کرده است.
در مورد رواج آیین مانی در شمال آفریقا،کشف متون قبطی در مصر بهترین گواه است.
اینها،جوامع مانوی در مصر چنان گسترش یافته بود و تعداد پیروان مانی چنان افزایش یافته
بودند،به مانویان سغدی پیوستند و به این ترتیب،جامعهی مانوی در شمال شرق ایران بیش
شایان ذکر است که کیش مانی با تأکید بر هنر و موسیقی و تبلیغ دانش و شناخت آسمان
براساس این آثار،مشخص شده است که مانویان از خط و زبانی
آیین اسلام یافتند و دین اجدادی خود را ترک نمودند."