چکیده:
مقالهی حاضر به منظور بررسی پدیدهی دگرگونی چهره یا تغییر شکل موجودات که یکی از ویژگیهای مهم اساطیری ملتهای کهن و از عوامل اصلی شگفتانگیزی اسطورههاست،نوشته شده است.نگارنده معتقد است که در اینگونه تغییرات،سه عامل عمده،یعنی نیروهای فوق طبیعی، موجودات خارق العاده توانا،و عناصر شگفتانگیز دخالت دارند.انسان در اسطورهی تغییر،در واقع،به جاودانگی میاندیشد و با زبانی نمادین، تفکرات و نیازهای مادی و معنوی خود را جستجو میکند.روش بررسی گفتار حاضر،کتابخانهای بوده و نتایج به دست آمده به روش توصیفی و تحلیلی طبقهبندی و ارائه شدهاند.در این گفتار تغییر چهرهی موجودات ایزدی،نیروهای اهریمنی،نباتات و جمادات و تغییر چهرههای هنری و فلسفی و کلامی در شاهنامه و متون عرفانی فارسی مورد بحث قرار گرفتهاند. یکی از یافتههای مهم این گفتار آن است که فردوسی در شاهنامه،بر خلاف اساطیر یونانی و برخلاف اوستا،با دیدی منطقی،عقلگرا و معتدل به دگرگونی چهرهها میاندیشند و در این کتاب بزرگ،پهلوانان و فرهمندان،جانشین خدایان و ایزدان شدهاند و بر نیروهای شر پیروزی یافتهاند.
خلاصه ماشینی:
"کلی و منطقی خود را دنبال میکند و موفقیت هوشمندانهی انسان را در دوران کهن و در
نخستین انسان است،به نخستین شاه تبدیل میشود و آورندهی آیین تخت و کلاه است:چنین گفت کآیین تخت و کلاه کیومرث آورد و او بود شاه(شاهنامه 1/82/6)*
5-فردوسی تغییر چهرهی موجودات اساطیری را نیز در چهارچوب باورهای عقلانی و
به صورت«پری پلنگینه پوش»بر کیومرث ظاهر میشودیکایک بیامد خجسته سروش بسان پری پلنگینه پوشـ(1/03/82) سروش،کیومرث را از توطئهها و دشمنیهای اهریمن و خزروان دیو آگاه میکند و او را به
نبرد با آنها برمیانگیزد و چون سیامک در این نبرد کشته میشود و کیومرث یک سال به
در دوران فریدون نیز سروش چند بار بر این پادشاه جلوه میکند.
که نیروی الهی و ماوراء طبیعی سروش یا یکی از ایزدان دیگر را دارا است و از آنجا که
فردوسی کوشیده است تا چهرهی این مرغ فرمانروا هرچه بیشتر به واقعیتهای معقول و
باز شناخت: 1-ایزدی که به صورت انسان خودنمایی میکند و پزشک و درمانگر است و گفتهاند
و جمشید نیز جلوه میکند و در مواردی چون خوابهای صادق،مسیر حوادث را تغییر میدهد.
اکوان دیو نیز از دیوان چند چهرهی شاهنامه است که در زمان کیخسرو به صورت گور
سام دیوی را میکشد که بسیار شبیه تومون در اساطیر یونان است:و دیگر یکی دیو بد بدگمان تنش بر زمین و سرش بآسمان
2-تغییر چهرهی موجودات در اساطیر جهان به صورت بسیار گسترده ظاهر میشود و اساطیر پیش
5-تغییر چهرهی موجودات در شاهنامه به شکل و به شرح زیر صورت میگیرد.
درحالیکه این آمار در شاهنامه حدود 31%درصد است که تغییر چهرهی"