چکیده:
دانش جغرافیا و موضوعات مرتبط با آن،از روزگاران کهن کمابیش توجه ساکنان کرهء زمین را به خود جلب نموده و موجبات پدید آمدن دیدگاهها و نظریههایی را فراهم ساخته است.شناخت جایگاه قوم ایرانی به لحاظ دارا بودن مدنیت دیرین و تمدن دیرپای در این شاخه از دانش بشری موضوعی مهم و در خور مطالعه به شمار میآید.
در پژوهش حاضر،نگارنده کوشیده است تا در حد اقتضای بحث،کارنامهء ایرانیان دورهء باستان را در دانش جغرافیا و نیز تأثیر و یا عدم تأثر آن را بر تمدن اسلامی مورد بررسی،توصیف و تبیین قرار دهد.یافتهها مبین آن است که ایرانیان در دانش یاد شده و موضوعات پیرامونی آن،همانند جغرافیای ترسیمی،شهری، توصیف کرهء زمین،تقسیمات کشوری،جغرافیای دریایی و راهها،دیدگاهها و نظریههایی عرضه کردهاند؛و با ورود ایران به دورهء اسلامی تجارب مزبور بر جغرافیای اسلامی و آثار جغرافیدانان مسلمان تأثیر حتمی و کارآمدی بر جای گذاشته است.
خلاصه ماشینی:
"سال هفتم،شمارهء سیزدهم،بهار 7831مقدمهای بر دانش جغرافیا در ایران باستان*
ایرانیان دورهء باستان را در دانش جغرافیا و نیز تأثیر و یا عدم تأثر آن را بر تمدن
در دانش یاد شده و موضوعات پیرامونی آن،همانند جغرافیای ترسیمی،شهری،
اسلامی و آثار جغرافیدانان مسلمان تأثیر حتمی و کارآمدی بر جای گذاشته است.
دیگر و واضحتر،آیا در کارنامهء علمی ایران قبل از اسلام در زمینهء علم جغرافیا نکات
نقشهکشی به عنون یکی از موضوعات مهم دانش جغرافیا از دوران باستان در مشرق
زمرهء موضوعات مهم علم جغرافیا بوده است.
ایران دلالت بر آن دارد که ایرانیان به شرح و توصیف شهرهای امپراتوری و معرفی جنبهها
از دیگر نوشتهها و آثار بازماندهء ایران باستان در این باره،جزوه و نامهء کوچکی موسوم
چهار کوست(ناحیه)امپراتوری ایران،فهرست و نام شهرهای زیرمجموعهء هریک آنها به
1-کوست خوراسان(خراسان)؛شهرهای قرار گرفته در کوست یاد شده عبارت بودند از:
نکته و موضوع دیگری که در جغرافیای شهری ایران در دورهء مورد بحث میتوان به
دیگر قرار داشت؛این دایره ایرانشهر(کشور ایران)را تشکیل میداد.
از میان مفاهیم و سنتهای مختلف دانش جغرافیایی ایرانیان که مورد توجه جغرافی
مزبور مدته جغرافیای اسلامی را تحت تأثیر قرار داد؛و نظریهء یونانی تقسیم جهان به سه
دربارهء پیشینهء تقسیمبندی ایرانشهر در ایران باستان میان صاحبنظران اختلاف است.
دانش ایرانیان بر جغرافیای دریایی و دریانوردی دنیای اسلام به شمار میآید(همان:8-7 و
علمی خود به علم جغرافیا توجه داشته و در شاخهها و موضوعات مرتبط با آن،دیدگاههایی
این تجارب و دستاوردها بر دانش جغرافیای اسلامی و تمدن اسلامی
موضوعات یاد شده مورد استفاده و توجه قرار دادند."