چکیده:
سرزدن خورشید از این کوه پیوند دارند.در این جستار برآنیم تا شواهدی که این دو اسطوره را به هم میپیوندد،بررسی کنیم.در آثار ادبی ما رازها و نکتههایی نهفته است که شناخت و دریافت آنها میسر نخواهد بود مگر با ژرفنگری و عبور از پوستهی بیرونی آنها،نگاه سطحی و گذرا به این آثار ما را از دریافت ارزشهای فرهنگی و دانش نهفته در آنها بیبهره میسازد.از آنجا که بیشتر شعرای ما،خردورز و آشنا به فرهنگ و تاریخ ایران بوده و به سرگذشت ملت خود عشق میورزیدهاند، بسیاری از آداب و سنن اقوام ایرانی از جمله عناصر و باورهای کیش مهر را گردآوردهاند. اسطورهی کشف آتش که در بسیاری از نسخههای شاهنامه آمده است،با اسطورهی زایش«مهر»قابل مقایسه است.به بیانی دیگر،میتوان گفت که این اسطوره را در قالبی زیبا شرح میدهد.پیدایش آتش از میان سنگ با زایش مهر از صخره همخوانی دارد و هر دو اینها با برآمدن«ایزد مهر»از کوه البرز و
خلاصه ماشینی:
"3)پیش از ظهور زردشت،آیین مهر در ایران و بسیاری از نقاط دیگر جهان مثل هند آیینی فراگیر بوده است و با ظهور زردشت نه تنها این آیین از بین نرفته، بلکه بسیاری از اصول آن،چنانکه در اوستا آمده است،مورد پذیرش زردشتیان قرار گرفته و به گونهای جزء عقاید آنان عنوان شده است.
براساس گزارش فردوسی پس از کشته شدن گاو«برمایه»مادر فریدون در بلندیهای کوه البرز،مردی روحانی و پارسا را مییابد و فرزندش را در اختیار او قرار میدهد و بدین ترتیب،فریدون تا شانزده سالگی در این کوه به سر میبرد: چو بگذشت از آن بر فریدون دو هشت ز البرز کوه اندرآمد به دشت (شاهنامه،ج 1،ص 95،بیت 941) نکتهی درخور توجه در مورد این پادشاه پیشدادی این است که از دین او به صراحت در شاهنامه یاد شده است: پرستیدن مهرگان دین اوست تن آسانی و خوردن آیین اوست (همان/ج /1ص /97بیت 9) در«برزونامه»نیز به جشن فریدون(جشن مهرگان)اشاره شده است: به جشن فریدون سر مهرماه چنان ساخت باید که یک سر سپاه، بیایند تازان به شنگان زمین چه کهتر چه با افسر و با نگین (عطایی رازی،2831،ص /01بیت 812) نکتهی درخور توجه در مورد فریدون این است که آغاز گرفتن آیین مهر به روزگار فرمانروایی او نسبت داده شده است.
در آنجا جوانی بر تخت نشسته بود و پهلوانان در دو طرف او صف کشیده بودند: یکی میل ره تا به البرز کوه یکی جایگه دید برنا شکوه درختان بسیار و آب روان نشستنگه مردم نوجوان یکی تخت بنهاده نزدیک آب برو ریخته مشک ناب و گلاب جوانی به کردار تابنده ماه نشسته بران تخت بر سایهگاه (شاهنامه،ج /2ص /85بیت 131) چون ر ستم نشان کیقباد را از آن جوان جویا میشود،پاسخ میدهد: ز تخم فریدون منم کیقباد پدر بر پدر نام دارم به یاد (همان،ج /2ص /95بیت 261) پیوند معنوی سیمرغ و مهر و البرز کوه نیز درخور اهمیت است."