چکیده:
این مقاله در دو بخش تدوین شده است.در بخش اول،پس از بررسی تعاریف و مفاهیم خانوار و تغییر آن در منابع آماری،اثر این تغییر را در تعداد و بعد خانوار نشان داده و با اطلاع از آن به بررسی مشخصههی عمده خانوار در ایران پرداخته است و از آن میان،تعداد و نوع خانوار،میزان رشد خانوارهای معمولی در مقایسه با میزان رشد جمعیت آنها،ترکیب خانوار برحسب نفرات و ویژگیهای سرپرست خانوار را بررسی کرده و یافتههای عمدهء آنها را برشمرده است.عدم هماهنگی میزان رشد خانوار در فاصلهء سالهای 1370 و 1375 با جمعیت آنها،مهمترین یافتهء این بخش از مقاله است که کمشماری جمعیت در سرشماری 1375 یا استخراج نادرست بخشی از دادههای آن سرشماری را مطرح میسازد.علاوه برآن، کاهش بعد خانوار و خانوارهای پرعضو،افزایش خانوارهای فاقد شاغلی که سرپرست زن داشتهاند و نیز افزایش نسبت سرپرستان غیر فعال این قبیل خانوارها در کنار اهمیت یافتن فعالیتهای بخش خصوصی،از مهمترین یافتههای این بخش است. در مورد تحول خانوار در آینده،ناکارآمدی روشهای معمول پیشبینی بعد از تعداد خانوار،به دلیل ناهماهنگی ابعاد خانوار با پیامدهای کنترل باروری و اثرپذیری پیشبینیها از تغییر تعاریف و مفاهیم،مورد تأکید قرار گرفته و با تلفیق یافتههای این روشها با روشهای دیگر از جمله روشهای رگرسیونی و روش هماهنگسازی تغییرات بعد خانوار با تغییرات باروری در آینده،تلاش کرده است تا تعداد خانوارها و ابعاد آن را در مقاطع پنج ساله تا 1400 به دست آورد.
خلاصه ماشینی:
"در توجیه ضرورت این مطالعه باید گفت که مثلا تغییر سن ازدواج،سن ورود به بازار کار یا صنعتیشدن سریع،روال عادی تغییر نسبتهای رییس خانواری در گروههای سنی را به هم میزند،درحالیکه در جوامع سنتی،اثر آداب و رسوم پابرجا،بررفتارهای مربوط به ازدواج و تشکیل خانواده و ضرورت حفظ و حرمت آن منعکس میشود و تغییرات نسبت سرپرستی خانوارها را در گروههای سنی و جنسی به دور از نوسانات سریع نگه میدارد(زنجانی 9631:021) اطلاعات لازم برای استفاده از این روش در سرشماریهای قبل از انقلاب اسلامی(7531) گردآوری میشد و توزیع جمعیت برحسب نسبت رییس خانواری در گروههای سنی پنج ساله در کلیهء سطوح تقسیمات کشوری اعم از استانی،شهرستانی و شهری و روستایی به تفکیک جنس داده میشد،لیکن در سرشماری سال 5631،این اطلاع فقط برای کل کشور و آن هم در گروههای -------------- (1).
روش پیشنهادی سازمان ملل1(6691)در این زمینه به شرح زیر است: n/(n-t)-(x+t)[(n-t,j,i)h-/1(t,j,i)h-1]x[(n-t,j,i)h-1)]-1-(x+t,j,i)h که در آن x فاصله از سال پایه تا سال برآورد،(t,j,i)h نسبتهای رییس خانواری برحسب جنس(i)و گروه سنی(j)در سال(t)(سال پایه برای پیشبینی)بوده که با تغییر t به n-t و یا به n+t ارقام دورههای زمانی قبل و بعد(زمان موردنظر برای پیشبینی)به دست میآید و نیازمند جدولی از دادههای جمعیتی است که نرخهای سرپرستی خانوار برای جنس مورد مطالعه،در زمانهای ضروری هم فاصله(مثلا فاصلههای 01-n ساله سرشماریها)وجود داشته باشد.
برآورد تعداد خانوارهای کشور به تفکیک شهری و روستایی با الگوی کاهش بعد خانوار در هریک از آنها از 5731 تا 0041(ارقام به هزار خانوار) (به تصویر صفحه مراجعه شود) *یادآوری:سرجمع ارقام شهری و روستایی با ارقامی که مستقلا برای کل کشور محاسبه شده است در سال 0041،حد اکثر حدود یک درصد اختلاف دارد."