چکیده:
مبنای اصلی منع همانندسازی انسان در اسناد بین المللی نقض کرامت انسانی اعلام شده است،اما مفهوم کرامت انسانی و چگونگی نقض آن به سبب همانندسازی در این اسناد چندان واضح نیست.در این مقاله پس از توضیحی کوتاه درباره همانندسازی،مفهوم کرامت انسانی و پیشینه کاربرد این اصطلاح و سیر تحول آن در اسناد بین المللی مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده است که در اسناد کلیدی حقوق بشر و اسناد اولیه اخلاق زیستی کرامت انسانی به عنوان مبنایی برای احترام به حقوق و آزادیهای اساسی افراد تلقی شده است.اما در اسناد بین المللی ناظر به تحولات علوم زیستی که در دهه اخیر به تصویب رسیده،کرامت نوع انسان نیز مورد توجه قرار گرفته است و بر مبنای آن بعضی از قیود و موانع برای آزادی افراد وضع شده است.در اسناد ناظر به منع همانندسازی انسان نیز همین رویکرد به کرامت انسانی قابل ملاحظه است.بعضی از جهات مورد اشاره در این اسناد و ادله ابراز شده توسط کسانی که دیدگاههایشان پشتوانه نظری این اسناد محسوب میشود،مانند نقض آزادی اراده و نقض فردیت افراد همانند سازی شده،ناظر به نقض کرامت انسان از بعد فردی است و بعضی از جهات دیگر،مانند ابزار تلقی شدن انسان و تبدیل زادوولد طبیعی به تولید مصنوعی و شبه ماشینی نوزادان،ناظر به نقض کرامت انسان از بعد نوعی آن است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله پس از توضیحی کوتاه درباره همانندسازی،مفهوم کرامت انسانی و پیشینه کاربرد این اصطلاح و سیر تحول آن در اسناد بین المللی مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده است که در اسناد کلیدی حقوق بشر و اسناد اولیه اخلاق زیستی کرامت انسانی به عنوان مبنایی برای احترام به حقوق و آزادیهای اساسی افراد تلقی شده است.
1اما از میان این دلایل آنچه در اسناد بین المللی و منطقهای،مانند قطعنامههای سازمان جهانی بهداشت مصوب 21997و 31998،پروتکل الحاقی و کنوانسیون شورای اروپا راجع به حمایت از حقوق بشر و کرامت انسان با لحاظ کاربرد بیولوژی و پزشکی درباره منع همانندسازی انسان مصوب 12 ژانویه 41997،اعلامیه جهانی یونسکو در باره ژنوم انسانی و حقوق بشر مصوب 11 نوامبر 51997و اعلامیه ملل متحد درباره منع همانند سازی انسان مصوب 8 مارس 62005مورد تصریح و تأکید قرار گرفته،مغایرت همانندسازی با کرامت ذاتی انسان است.
از بررسی این اسناد میتوان نتیجه گرفت که مفهوم کرامت ذاتی انسان،متناسب با زمینهها و بسترهای تاریخی هریک از این اسناد یک سیر تحول را طی کرده است؛در اسناد کلیدی حقوق بشر،یعنی اعلامیه جهانی حقوق بشر،میثاق بین المللی حقوق اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی و میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی،با توجه به زمینههای تاریخی آنها،کرامت ذاتی انسان به عنوان مبنای حقوق و آزادیهای اساسی افراد انسانی مورد استناد قرار گرفته است.
در این اسناد کرامت ذاتی انسان علاوه بر اینکه مبنای لزوم رعایت و حمایت از حقوق و آزادی های اساسی افراد در معاینات و تحقیقات علمی تلقی شده در مواردی مانند اصلاح ژنتیکی نژاد انسان،انتخاب جنسیت نوزاد و معامله اجزای بدن،که کرامت وجود انسان در معرض لطمه و مخاطره قرار میگیرد،به عنوان مبنایی برای محدود ساختن آزادی اراده افراد مورد استناد قرار گرفته است."