چکیده:
مقاله حاضر نخست به جامعیت علمی-سیاسی علامه نائینی اشاره میکند آنگاه به طرح مباحث فقه سیاسی و اجتماعی میپردازد و ترابط فقه و حکومت و فلسفهی علمی تماس فقه،در دولت اسلامی را بیان مینماید. نگارنده با طرح انی پرسشها که آیا فقه شامل تمام اعمال فردی،اجتماعی، سیاسی و فرهنگی میشود؟آیا فقه پاسخگوی تمامی انتظارات بشر از دین در حوزه احکام است و آیا فقه از غنای حکمی و برنامهای برخوردار است؟به بررسی دیدگاهها میپردازد و ضمن پرداختن به نقد و بررسی شبهات برخی از نویسندگان معاصر،مانند آقای سروش و مهندس بازرگان بر غنای فقهی اسلام و غنای حکمی و برنامهای فقه،به طرح دیدگاه علامهی نائینی میپردازد و میگوید: علامهی نائینی معتقد است که فقه غنای حکمی و برنامهای برخوردار است؛به همین چهت با تدوین کتاب شریف«تنبیه الأمة و تنزیه الملة»توانایی دین در ادارهی جامعه آیین کشورداری را ثابت کرد. نگارنده ضمن استشهاد به آثار نائینی،به بررسی دیدگاه ایشان درمورد نقش زمان و مکان،قلمرو فقه،ولایت فقیه و مباحث دولت و حکومت میپردازد و ضمن اشاره به آسیبشناسی اجتهاد و فقه موجود،به ضرورتهای ششگانهی اجتهاد مطلوب میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"نگارنده با طرح انی پرسشها که آیا فقه شامل تمام اعمال فردی،اجتماعی، سیاسی و فرهنگی میشود؟آیا فقه پاسخگوی تمامی انتظارات بشر از دین در حوزه احکام است و آیا فقه از غنای حکمی و برنامهای برخوردار است؟به بررسی دیدگاهها میپردازد و ضمن پرداختن به نقد و بررسی شبهات برخی از نویسندگان معاصر،مانند آقای سروش و مهندس بازرگان بر غنای فقهی اسلام و غنای حکمی و برنامهای فقه،به طرح دیدگاه علامهی نائینی میپردازد و میگوید: علامهی نائینی معتقد است که فقه غنای حکمی و برنامهای برخوردار است؛به همین چهت با تدوین کتاب شریف«تنبیه الأمة و تنزیه الملة»توانایی دین در ادارهی جامعه آیین کشورداری را ثابت کرد.
غنای حکمی و عنای برنامهای فقه از نگاه نائینی محقق نائینی با تکیه بر همین اصل کلی با استفاده از شیوهی عملی رسول خدا صلی الله علیه و اله و امام علی علیه السلام در ادارهی حکومت،فروعاتی را در مسایل سیاسی و حکومتی و اجتماعی اسلام استنباط نموده است که برخی از آن عبارتاند: الف.
از دیدگاه محقق نائینی مشکلات فراوان جامعه،مانند:ظلم و تبعیض،فحشا،بزهکاری،کمبود سرمایهگذاری،رباخواری، عدم اشتغال و بیکاری،فقدان بهداشت روان،مشکل ازدواج جوانان،نارسایی قوانین،عدم کارایی و کارآمدی مجریان، ضغف مدیریت،عدم هدفگزاری صحیح،ضعف برنامهریزی و فقدان شرح صدر،عدم استفاده از افکار و اندیشهی صاحبنظران رشتههای مرتبط،فرار مغزها و دهها مشکل دیگر در عرصهی اجرا،در پرتو فهم صحیح دین و آشنایی سیره عملی رسول خدا صلی الله علیه و اله و امیر مؤمنان در تشکیل دولت و اجرای دقیق احکام اسلام قابل حل است."