چکیده:
در این نوشتار،نخست ترتیب عوامل هستی را که مراتب علم خدا نیز هست تا نهایت تدبیر امر الهی برمیشماریم و بدینترتیب،جایگاه وجودی قرآن و سیر نزولی آن را در عوالم هستی تبیین میکنیم.سپس در بحث کلام و کتاب وجودی حق تعالی،به ارتباط قرآن با دیگر اقسام کلام و کتاب وجود میپردازیم.آنگاه تصویری از جایگاه وجودی قرآن کریم که برگرفته از آثار قرآنی و تفسیری صدر المتألهین است ارائه میدهیم.
We will first mention the order of the worlds of being، which are also the degrees of Gods’ knowledge، until the end of the Divine administration of matters in this brief article. As a result the existential position of Quran and the course of its descent in the worlds of being will be elaborated. Then in the discussion of theology and the book of God’s existence (world of creation)، we will discover the relationship between Quran and the other kinds of theologies and existence books. Consequently we have illustrated a perception of the existential position of the Holy Quran which is deduced from Molla-Sadra’s Quranic and interpretational books.
خلاصه ماشینی:
"صدرا درباره علت وجودی قلم اعلی و اقلام عقلی معتقد است:ص چون صورتهای در عالم قضاء از شدت نورانیت،در نهایت وحدت و صفا و پاکی هستند،ازاینرو،در مقام معلوم قرار گرفتن برای غیر خودشان از مقامشان جدا نمیشوند و به شکل و تمثل درنمیآیند؛یعنی مانند آینهای نورانی هستند که به شعاع خود چشم را از دیدن صورتهای در آن مانع میشوند؛چنانچه میفرماید: «و عنده مفاتح الغیب لا یعلمها إلا هو» (انعام(6):95).
ملا صدرا در اسرار الایات خلاصه نزول قرآن را در عوالم مختلف چنین برشمرده است: آنچه در میان ما است،کلامی است که از نزد خداوند عالمیان نازل شده است که منزل اول آن قلم ربانی است و منزل دومش لوح محفوظ و سوم لوح قدر و آسمان دنیا و مرحله چهارم آن زبان جبرئیل علیه السلام است که به رسول امین صلی الله علیه و اله و سلم در تمام مقامات رسانیده است.
(همو،1891:ج 3،ص 5-4؛2831:ص 733؛6831:مفتاح اول،فاتحه سوم،ص 2؛ 0831:طرف اول،مشهد دوم،قاعده 9،ص 69) این کلام وجودی از طریق کلمه«کن وجودی»به همه مخلوقات تعلق میگیرد کلمه «کن وجودی»اولین کلامی است که چون اعیان و ماهیات مخلوقات آن را شنیدند،به دروازه وجود وارد شدند و آسمانها نیز شنیدند و اطاعتش کردند.
2. انسان کامل و وجود پیامبر و نبی که به آن عالم صغیر گفته میشود و ما به تأمل، مطالعه و فراگیری این هردو کتاب دعوت شدهایم تا بدین وسیله،به فهم قرآن لفظی و نوشتاری و در نهایت قرآن کتابی و کلامی دست یابیم؛زیرا آنها برای آسانسازی مطالعهء کلام حق نازل شدهاند."