چکیده:
تناسب و ارتباط میان سورهها قرآن،از جمله مباحثی است که دانشمندان علوم قرآنی مطرح و پیرامون آن بحث و بررسی کردهاند.سیوطی در کتاب تناسق الدرر،وجوه مختلف تناسب میان انتهای یک سوره با ابتدای سوره بعد را بیان کرده است. در بحث تناسب بین سورهها،توجه بهمعنای دقیق واژههای«آیه»، «سوره»و«تناسب»ضروری است.براساس نظریهء دانشمندان علوم قرآنی اهل سنت،تناسب بین سورهها محقق و امری عقلانی است و از موارد اعجاز قرآن شمرده میشود.در این مقاله،با اشاره به ضوابط و شرایط عقلپسند مناسبت بین سورهها و بیان ابزار کشف این تناسب، به نقد و بررسی چهار وجه از وجوه تناسب سورهها-که سیوطی در کتاب خود،آنها را بهعنوان وجوه اصلی و قاعدهء کلی برای تناسب بین بسیاری از سورههای قرآن آورده-پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله،با اشاره به ضوابط و شرایط عقلپسند مناسبت بین سورهها و بیان ابزار کشف این تناسب، به نقد و بررسی چهار وجه از وجوه تناسب سورهها-که سیوطی در کتاب خود،آنها را بهعنوان وجوه اصلی و قاعدهء کلی برای تناسب بین بسیاری از سورههای قرآن آورده-پرداخته شده است.
(با استفاده از:حسن المحاضرة فی اخبار مصر و قاهره،جلال الدین سیوطی؛مقدمهء کتاب اتقان،از:محمد ابو الفضل ابراهیم؛ دائرة المعارف الاسلامیه،گروه شرقشناسان اروپایی؛مقدمهء تفسیر الدر المنثور،از:شیخ خلیل المیس؛ تاریخ خلفاء،جلال الدین سیوطی؛مقدمهء کتاب جامع الاحادیث،از:عبد المجید هاشم الحسینی؛معجم المؤلفین،عمر رضا کحاله؛مقدمهء شرح شواهد المغنی،از:احمد ظافر کوجان؛الاعلام،خیر الدین زرکلی؛ مقدمهء شرح بهجة المرضیه،از:ابو معین حمید الدین حجت هاشمی) پیشینهء بحث تناسب سور چنانچه اشاره شد،«مناسبات و تناسب میان سورههای قرآن»از موضوعات جالب و بحثبرانگیز کتابهای تفسیر و علوم قرآنی به شمار میآید.
سنجش مهمترین وجوه تناسب در کتاب«تناسق الدرر» جلال الدین سیوطی در کتاب تناسق الدرر،سورههای قرآن شریف را یکبهیک یادآور شده و میان هر سوره با سورهء قبلی و سورهء بعدی،وجوهی از مناسبت را بیان داشته است.
نقد چهارم:جای تعجب است که سیوطی حضرت آدم را نخستین فرد عالم میداند و این مطلب سست را دلیل بر تناسب سورهء بقره و حمد میشمارد؛چرا که خود در کتاب دیگرش چندین روایت از پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم نقل میکند که فرمودهاند:من در آفرینش،نخستین پیامبر و در بعثت،آخرین آنها بودم."