چکیده:
پس از براندازی بنی امیه به دست عباسیان، تنها فردی که با فرار خود بـه شـمال آفریقـا جـان سالم به در برد، عبدالرحمن بن هشام بود که از آنجا به اندلس رفت و در آنجا دولت امویان انـدلس را تشکیل داد. امویان اندلس، قرطبه را پایتخت حکمرانی خود قرار دادند و با ساخت پلهـا و کـاخهـا و مساجد بر وسعت آن افزودند و از آن پس به برتری فرهنگی و علمـی شـهرت یافـت. قرطبـه بـر اثـر حملهها و نابسامانیها به تدریج از قدرت افتاد و به صورت یک شهر معمـولی در آمـد و اشـبیلیه بـه وسیله ی بنی عباد، آباد شد و رونق گرفت.
یکی از آثاری که از آن دوره در قرطبه باقی مانده، مسجد قرطبه میباشد کـه بـه گـستردگی و
استحکام بنا و خوش ترکیبی شهرت داشت. این مسجد با همهی تغییراتی که مسیحیان به قصد از بـین بردن هویت و روحانیت اسلامی بر آن وارد ساختند، همچنان در و دیوار، مناره و محـراب آن معـرف
هویت واقعی آن است. جامع عمربن عربس در اشبیلیه یکـی دیگـر از مـساجدی اسـت کـه در دوران
امویان اندلس بنا گردیده که در سال 1246میلادی به دنبال سقوط اشبیلیه بـه دسـت فرنانـدوی سـوم
تبدیل به کلیسای سان سالوادر گردید.
مسجد باب المدوم در طلیطله با وجود کوچکی از معتبرترین مساجد انـدلس پـس از مـسجد قرطبه محسوب میشود. این مسجد همانند کنیسه های بیزانـسی، مربـع شـکل و بـه روش مخـصوص طلیطله ساخته شده است. پس از باز پسگیری طلیطله این مسجد نیز بـه کنیـسه تبـدیل شـد. مـسجد مدینه الزهرا، مسجد دیگری است که الناصر برای شهرش مدینه الزهراء ساخت. دارای پنج تـالار بـود که تالار میانی وسیعترین آنها بود، ارتفاع منارهاش، چهـل متـر و شـبیه منـارهی امیـر هـشام در جـامع قرطبه است. پس از روی کار آمدن مرابطین و موحدین، روش مسجدسازی به روش عربی که پیشتـر در قیروان و قرطبه، معمول بود، استمرار یافت.
After omavids dynasty was overthrown by abbasids abdulrahman abne hasham was the last person who stayed alive because of escaping toward North Africa and then he laid the foundation of Andulosia omavids government after gehing to Andulosia. They appointed Cordoba as their capital and then by making bridges. Castles and mosques، they caused an credible expansion in this city and as result of fact they got to a cultural and scientific superiority، but gradually it lost its status qu in result of chaos، disorganization، and assaults، and turned into an unsuccessful city، so then Eshbilieh city was flourished by omavids dynasty and made progress. The most famous monuments of that era are as follow: great and magnificent masque of gharabteh، Omar ibne adis jameh mosque in shabilieh، bobal mamdom mosque in Taliteleh، Medina al zahra masque، that all are presented in the current articles. After that Almar
abeteen and Almovahaedeen seized the power، the mosque method was carrying on as Arabian style that it was done in ghirvan and gharabteh.