خلاصه ماشینی:
"ابو کاظم جعفر ابن حسن حلی(متوفی 602 ق)،صاحب مفصلترین کتاب قوانین فقهی دربارهء حلال و حرام است که اصول عقاید فقه شیعه را کامل کرده است،نویسنده بعد از شرح مختصری درباره آثار علمی علامه حلی او را نخستین فقیهی میداند که لغت آیت الله را معنا کرده و به کار برده و بر این اساس،اجتهاد و نقش روحانیان در سیاست را شرح داده است.
سپس به شرح آثار اندک فرهنگی شیعه در اوائل قرن دهم میپردازد که فقط کتاب قواعد اسلام علامه حلی در زمان شاه اسماعیل به زبان عربی وجود داشت و اکثر کتب سنی در دست روحانیون و مردم بود.
نقش اجتهاد و اختلافات علما مؤلف درباره فعالیتهای صفویه در تبلیغ شیعه صحبت میکند و سپس به زندگی و فعالیتهای ملا احمد اردبیلی علیه بعضی از محرمات مذهبی میپردازد و اشاراتی به اختلافات عقاید اصلی روحانیت و حکام وقت میکند و میگوید حکام وقت عقاید خود را منصوب به علی میدانند با آن که درباره موضوعات مربوطه هیچ تخصص و صلاحیتی ندارند.
در آن دوران هنوز مجتهدین وقت اقتدار خود را حفظ کرده بودند و بنا به امر یا خواهش حاکمان به تهران نمیآمدند،چون عقیده داشتند که فتحلیشاه اجازه ورود قدرتهای جهانی را به ایران داده است،مؤلف اضافه میکند که در این زمان نیابت عامه شکل گرفت و نقش مطلقه مجتهد معمول شد و مبنایی برای مدارس علمی اصولگرایان قرار گرفت و به این دلیل تعداد آنها در قرن نوزدهم زیاد شد.
سپس اضافه میکند که برای فهم بهتر انقلاب اسلامی باید تاریخ شیعه را مطالعه کرد چون چارچوب این انقلاب اسلامی، گرایشهای انقلابی شیعیان است."