چکیده:
شهر رشت به عنوان مرکز استان گیلان و بزرگترین شهر ناحیه خزری،با حدود 513000 نفر جمعیت(1382)جزء ده شهر بزرگ کشور است که همچون سایر شهرهای بزرگ با پدیده حاشیهنشینی و اسکان غیررسمی روبروست.مناطق محروم و آسیبپذیر همچون هلالی؛جنوب،جنوب غرب و جنوب شرق این شهر را دربرگرفته که البته این مسأله در قسمتهای شمالی شهر وضعیت بهتری دارد و علاوه بر آن محلات نامتعارف و غیراستاندارد در میان مناطق مرفهنشین شهر نیز به چشم میخورد جمعیت مناطق حاشیهنشین شهر رشت(محلات دهگانه)حدود 13/7 درصد از کل جمعیت آنرا شامل میشود که عمدتا ب مشاغل غیررسمی اشتغال دارند.این مقاله سعی دارد که با رویکردی نو نسبت به پدیده اسکان غیررسمی و نقش و اهمیت آن در زندگی شهری گامی بردارد در امر برنامهریزی برای سکونتگاههای غیررسمی و حاشیهنشین در درون و مجاور شهرها.پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر در پیدایش و گسترش اسکان غیررسمی در شهر رشت میپردازد.با این هدف که ضمن تبیین شاخصهای اسکان غیررسمی در این شهر از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به مقایسه تطبیقی اسکان غیررسمی شهر رشت با اسکان غیررسمی کلاسیک جهان و ایران پرداخته شده است.در پایان با ارایهی راهکارها و پیشنهادهای جهانی،ملی،منطقهای و محلی همچون کالبدی،اقتصادی و اجتماعی میکوشد زمینهای مثبت را برای توزیع مجدد امکانات،فرصتها و منابع در فضاهای شهری فراهم سازد و سیمایی زیبا،از دو تصویر ناهمگون ولی واحد شهری ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
"ب-سیستم آبرسانی نامناسب و دسترسی ناکافی ساکنان محلات به آب شهری(بیش از 05 درصد ساکنان محلات مورد مطالعه از آب چاه استفاده میکردند) پ-بهداشت محیط ناسالم ت-ناکافی بودن روشنایی معابر و کوچهها ث-پوشش نامناسب معابر خ-شبکه فاضلاب سنتی(چاه،کانال)و نامناسب ج-کمبود فضاهای آموزشی،مراکز بهداشتی و درمانی و فضاهای فرهنگی و ورزشی ویژگیهای اجتماعی محلات مورد مطالعه مهمترین ویژگیهای اجتماعی محلات مورد مطالعه در شهر رشت در انطباق با معیارهای تشخیص سکونت غیررسمی عبارتند از: الف-اکثر ساکنان محلات مورد مطالعه،مهاجران روستاها و شهرهای استانهای دیگر خصوصا آذربایجان شرق(هشترود)و اردبیل(خلخال)هستند(92 درصد) ب-سطح سواد در محلات مورد مطالعه از متوسط شهر رشت و نقاط کشور پایینتر است.
پیشنهاد در سطح خرد -توجه به ضرورت ایجاد تشکیلات خاص برای مدیریت پدیده در شهرداری رشت -تأکید بر لزوم بازنگری در طرحهای شهری برای پیشگیری از پدیده اسکان غیررسمی -تعدیل ثروت و بازتوزیع عادلانه درآمد ملی به منظور ارتقاء میزان درآمد دهکهای پایین جامعه -ایجاد فرصتهای برابر اشتغال و کاهش بیکاری در چارچوب نظام اقتصادی کشور -تقویت نظام تعاونی در بخشهای تولید،توزیع و مصرف -طراحی نظام جامع تأمین اجتماعی و شناسایی اقشار آسیبپذیر شهری -ایجاد تعاونیهای مسکن و تقویت آنها در ساختوساز واحدهای مسکونی متناسب با توانایی اقتصادی اقشار متوسط و کمدرآمد شهری -واگذاری واحدهای مسکونی از سوی دولت به صورت اجاره به شرط تملیک به منظور رفع مشکل مسکن اقشار متوسط و کمدرآمد -تشویق مشارکتهای فراگیر شهروندان در مدیریت شهری و واگذاری امور به نهادهای اجتماعی -تشویق نهادهای مالی مؤثر بخش دولتی(بانکها،تعاونیها)به اعطای تسهیلات مالی به ساکنان -از لحاظ حقوقی و قانونی به مالکیت ساکنان بر زمین و مسکن رسمیت ببخشیم -استفاده از تجربیات دیگر کشورها در ساماندهی اسکان غیررسمی منابع و مآخذ 1-اطهاری،کمال؛1831،عدالت در فضا،هفت شهر،شماره نهم و دهم."