خلاصه ماشینی:
"دوازده فصل و ضمائم کتاب مورگان شوستر به قدر کافی مجموعهای وسیع از پرسشها را دربارهی وضعیت مالی،نظام اداری و اجتماعی و سیاسی ایران در سال 1911 پاسخ داده که با فعالیت نویسندهی اثر به عنوان خزانهدار ارتباط داشته است.
باید تأکید کرد که توصیف حضور شاه مخلوع در ایران،ارزیابی مناسبات دولت روسیهی تزاری نسبت به جنگ شهری در ایران،که توسط مورگان شوستر ارائه شد،بعدها بدون نقد و بررسی لازم توسط منابعی با اصل و ریشهی متفاوت همچون گورکا-کراژین،پتروف،ایلینسکی و برخی از نویسندگان استفاده شده است(همان،ص 21).
اگر توجه شود که تمام فعالیت مورگان شوستر برای زمینهسازی نفوذ نیروهای آمریکایی در ایران سمتگیری شده بود،در آنصورت،متوجه میشویم چرا حوادث و تمام مردم و دیپلماتهای ایرانی،روس و انگلیس که مانع تحقق این هدف بودند،در کتاب او به شدت ملامت شدهاند.
در فصل دوازدهم یا پسگفتار،بار دیگر موضوع کارشکنی روسها در امر ایجاد راهآهن شرح و بسط گردیده و اشاره شده که یکی از اهداف اصلی که دولتهای روس و انگلیس در اینگونه طرحها در پی آن بودند،فلج کردن و به گرو گرفتن کامل و همیشگی منابع مالی ایران بود(همان،ص 134).
پس ضروری است به توضیحات مورگان شوستر دربارهی اقدامات سیاست خارجی روسیهی تزاری و انگلستان در دورهی انقلاب ایران با احتیاط بسیار نزدیک شویم و دائما باید به یاد داشت که این توضیحات و ارزیابیها در راستای چه اهدافی مطرح میشود.
مطالب کتاب کلا به توصیف مبارزات سیاسی-اجتماعی ایران در آخرین سال انقلاب ایران و به انتقاد از مواضعی مربوط میشود که انگلستان و روسیهی تزاری،به مناسبت تلاش نیروهای مرتجع تندرو،برای بازگرداندن محمد علی شاه به قدرت اتخاذ کردند(نایبپور،همان،ص 22)."