چکیده:
این مقاله با هدف تحلیل دیدگاه فلسفهء رواقی دربارهء حرکت و اخلاق،نخست به وجه تسمیه این مکتب و تاریخچهء آن میپردازد،سپس حرکت را به عنوان سنگ زیرین بنای اندیشه این فلسفه معرفی میکند. گام بعدی در این نوشتار معرفی منطق رواقی است که پوشش این مکتب و بیان کاستی آن است.رویکرد ماتریالیستی رواقیان ضمن معرفی دیدگاه آنها در مسئلهء شناخت آشکار گردیده است.در ادامه،نقطهء عطف این مقال یعنی طبیعیات رواقیان و حرکت در نگرهء آنان تشریح گردیده و لغزش آنها در مورد بیان نحوهء رابطهء خدا با طبیعت گوشزد شده است.حاصل تحول گروی، مادهگرایی و جهانبینی تجددخواه رواقی،ایدئولوژی و اخلاق ویژه آن بوده که درصدد ایجاد روح امید در یونانیان و زدودن یأس و افسردگی آنان برآمده است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین رواقیان تجربی مذهب و حتی حسی مذهب بودند،لیکن آنان همچنین معتقد به نوعی اصالت عقل بودند که چندان با موضع کاملا تجربی مذهب و قائل به اصالت تسمیه(نام انگار)سازگار نبود؛زیرا اگرچه آنان ادعا کردند که عقل (لوگوس،نوس)از آن جهت که به تدریج از طریق ادراک حسی رشد میکند و فقط در حدود چهارده سالگی تشکیل میشود،حاصل تکامل است،اما در عین حال معتقد بودند که نه تنها تصورات و مفاهیم کلی که از روی قصد و تأمل تشکیل شده وجود دارد،بلکه تصورات و مفاهیم کلبی نیز(کوبنای انویای: اندریافتهای عام،یا پرولپسئیس:پیشفرضها)وجود دارد که ظاهرا بر تجربه مقدم است(امفوتوی پرولپسئیس:پیشفرضهای ماتقدم).
) بررسی نظریهء«وحدت وجود»و دیدگاه رواقیان دربارهء مابعدالطبیعه،از موضوع این مقاله بیرون است،اما همین قدر باید دانست که دیدگاه آنان در این خصوص با«وحدت وجود حلولی»ماتریالیستها،اسپینوزا و هگل تفاوتی ندارد و در جای خود اثبات شده که «پانتئیسم»غربی(همه خدایم)کاملا نادرست است و خداوند سبحان کاملا از آمیختگی به ماده و مادیات منزه است؛زیرا آمیختگی مزبور سبب نیازمندی و ترکیب او خواهد شد و خداوند به حکم اینکه واجب الوجود است،غنی و بینیاز و نامتناهی است و نمیتواند ویژگیهای ممکن الوجود یعنی هر ویژگی مادی را بپذیرد.
در پایان این بخش به گوشهای دیگر از طبیعیات رواقی که به گونهای به مسئلهء حرکت در فلسفه آنان را ارتباط دارد،اشاره میکنیم:«رواقیان-برخلاف ارسطو و پیروان افلاطون-برای جهان آغاز و پایان به آب دشه و از رسوبات آب،زمین به وجود آمده و از تبخیر آب،هوا درست شده است و سپس آب و خاک و آتش و هوا باهم مخلوط شدهاند و اشیا از آنها پدید آمدهاند."