روابط خارجی متقابل سه امپراطوری مسلمان

"برای اینکه نشان داده شود که در این زمینه چه خلأتی وجود دارد و به چه نوع تحقیق تاریخی باید پرداخته شود؛ضروری است دورنمایی از ماهیت و قلمرو جغرافیایی این سه امپراطوری بزرگ ارائه شود و سپس به ذکر برخی از نتایجی که از رهگذر چنین پژوهشی علمی عاید مسلمانان می‌گردد، پرداخته خواهد شد. حکومت بزرگ صفوی، بر خلاف دو همسایه قدرتمند خود در شرق و غرب(مغولان و عثمانیها)، دارای مذهب تشیع دوازده امامی بود، و فقه شیعه مبنای تنظیم و اداره کشور و تشکیل محاکم قضائی قرار گرفته بود و عالمان و محدثین شیعه در نزد آنان قرب و منزلت ویژه‌ای داشتند. روابط سه امپراطوری با همدیگر و با دنیای غرب حکومت صفویه، با دو همسایه سنی مذهب خود(عثمانی و مغولان)کشمکشهای سیاسی، دینی و نظامی داشته است؛ به ویژه با عثمانیها که جنگ معروف چالداران یکی از آن برخوردهای نظامی فراوان در میان صفویها و عثمانیها بود. مغولان هند نیز با گردآوری و جذب محدثین و فقهای مشهور اسلام و به ویژه حنفی به دربار خود، و افراط و زیاده روی در تطبیق ظاهر و نمادهای زندگی اجتماعی و فردی با اسلام، و بدون توجه به عمق و محتوای آن، عنوان حکومت حامی اسلام را بر قامت حکومت خود پوشانیده و موقعیتشان را تثبیت کرده بودند و رجحانی در حکومت دو امپراطوری دیگر نمی‌دیدند تا تن به تبعیت آنان بدهند."