چکیده:
نویسنده در ادامه سلسله مقالات خود، به بررسی اندیشههای سید جمال الدین اسد آبادی در مورد فقه میپردازد. به نظر او، سید مصلحی بزرگ و اسلامشناسی آگاه به زمان بود که تاثیر فراوانی بر مسلمانان زمان خود نهاد. سید جمال الدین با بسیاری از روشنفکران عصر خویش تفاوت داشت و بر خلاف میرزا ملکم خان که اسلام را دستاویزی برای رسیدن به اهداف خود قرار میداد، در پی اعتلای اسلام و مسلمانان در جهان بود. او در آثارش از فقه دفاع میکند و برپایی آن را سبب آبادانی و عزت مسلمانان میشمارد، ولی به ندرت به مباحث رسمی فقه وارد میشود. همین نگاه هدفمند او به فقه، زمینه ساز جدایی مبانی فقهی او از فقه سنّتی خواهد بود
خلاصه ماشینی:
سید جمال الدین با بسیاری از روشنفکران عصر خویش تفاوت داشت و بر خلاف میرزا ملکم خان که اسلام را دستاویزی برای رسیدن به اهداف خود قرار میداد، در پی اعتلای اسلام و مسلمانان در جهان بود.
کلید واژگان: ، سید جمال الدین اسد آبادی، فقه، شریعت، دین حداقلی، دین حداکثری، قیاس، اجتهاد، انفتاح باب اجتهاد انتظار از دین، عقل گرایی، حامد الکار، میرزا ملکم خان، مصطفی ملکیان سید جمال الدین اسد آبادی )حدود 1315 - 1254 ق( او پایه گذار جنبش اصلاحطلبی دینی در قرون اخیر میان مسلمانان است که اندیشه هایش بر جوامع مسلمان و اندیشمندان پس از خود تأثیر فراوان داشته است؛ به گونهای که میتوان او را در زمره بزرگترین شخصیتهای تأثیر گذار در جهان اسلام در دو قرن اخیر دانست.
(420) به همین جهت نگارنده برای آشنایی اجمالی خوانندگان با شخصیت سید - بر خلاف بخشهای پیشین این مقاله - از ورود به مباحث مقدماتی در باب زندگی شخصی، علمی، اجتماعی، سیاسی و نیز مبانی اعتقادی و دینی وی، پرهیز کرده، خوانندگان را به آثار متنوع در این زمینه ارجاع میدهد و به همین مقدار بسنده میکند که سید جمال الدین بر خلاف غالب روشنفکران ایرانی، عرب و ترک عصر خویش از ناسیونالیسم به شدت پرهیز دارد و بر اسلام و وحدت مسلمانان با ملیتها، نژادها و زبانهای گوناگون تأکید میکند.
(423) یکسان انگاشتن سید - که دارای پشتوانه مطالعاتی عمیق در علوم اسلامی بود و توانسته بود شخصیتهایی همچون شیخ محمد عبده را مجذوب خویش کند - با ملکم خان ارمنی زادهای که آشنایی اندکی با اسلام داشت و آن را ابزاری برای رسیدن به اهداف خویش قرار داده بود، دور از تحقیق و انصاف علمی است.