چکیده:
با ورود فلز به چرخهی زیستی بشر تحولی شگرف در زندگی انسان شکل گرفت و رخدادهای بیشماری در ارتباط با آن به وقوع پیوست.بشر در طول ادوار تاریخی در حد توان فکری خود از فلزات بهره جسته و هم نیازهای مادی خود را با آن تامین کرده و هم خواستههای معنوی خود را بر آن مجسم ساخته است. یکی از مکانها و دورههایی که بشر بخش زیادی از خلاقیتهها و توانائیهای خود و گذشتگان را در استفاده از فلزات به کار گرفته نیشابور قرون اولیه اسلام(قرون 2-6)میباشد.در این نوشتار سعی بر آن است به افقهایی هرچند ناچیز از فلز کاری و فلزگری نیشابور در دوران مذکور و براساس کاوشهای باستانشناختی گذشته،پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
"بهطور کلی اگرچه نیشابور در طی قرنهای سوم تا هفتم هجری دارای موقعیت بسیار ممتاز حکومتی،تجاری و بازرگانی بوده است،لیکن در این دوران به دلیل بروز جنگهای پیاپی نظیر رقابت حاکمان محلی،تخریب و تصرف آن توسط پادشاهان و امیران سلسلههای مختلف تهاجم اقوام غز،زلزلههای سالهای 242،545،605 هجری قمری،آتشسوزی سال 538(یا 548)هـ ق و نیز جنگهای داخلی که بین محلات مختلف شهر به علت اختلافات مذهبی و مسلکی،پیشآمده بود، بارها ویران شده و یا آسیبهای فراوان دیده و دوباره به همت حاکمان سختکوش این شهر بهعنوان یکی از مراکز مهم سیاسی، علمی و فرهنگی خراسان بزرگ خودنمایی کرده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) 2-زنگ(زنگوله):از این نوع شی در ری،استخر و سیراف مشاهده شده ولی بهترین آنها از نیشابور به دست آمده و به دو گروه تقسیم میشوند:الف)گرد و کروی ب)کله قندی (به تصویر صفحه مراجعه شود)(به تصویر صفحه مراجعه شود) کله قندی گرد و کروی 3-قلاب کمربند:در قبل از اسلام در دوران پارتی و ساسانی دیده شده است بهعنوان مثال در طاق بستان بر روی کمر شاپور دوم مشاهده میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نتیجهگیری: آقای جیمز آلن در کتاب فلز کاری نیشابور منشاء اغلب اشیاء به دست آمده از حفاریهای دوره اسلامی نیشابور را به خارج از مرزهای ایران نسبت داده است،بهعنوان مثال منشاء آبریز را به مصر و یونان نسبت داده است و میگویند که ظروف شیشهای و فلزی در یونان ساخته میشدهاند و از طریق تجارت وارد ایران شده است،و لیکن در پایان بایستی متذکر شویم که به نظر نگارندگان نظریه فوق نمیتواند مورد قبول افتد،بدین خاطر که معادن اصلی ساخت اشیاء فلزی فوق در حومه نیشابور و بهطور کلی ایران موجود بوده و میباشند."