چکیده:
دانشمندان دین، این وارثان پیامبر( و نگهبانان اسلام ناب محمدی، در طول تاریخ پرفراز و نشیب اسلام، همواره کوشیدهاند تا با تفسیری درست از دین، به روشنگری و هدایت مردم بپردازند. آنان در این راه، زحمات طاقتفرسایی را متحمل شدهاند تا این آیین نورانی، دچار تحریفات عالمنمایان نشود.آیۀالله شیخ محمدتقی برغانی از جمله عالمان راستین مذهب تشیع بوده که در دوران سیاه و تاریک قاجار، چراغ راه مردم شده و ایتام آلمحمد( را از فرو افتادن در دام شیخیه و سپس بابیه حفظ نموده است. ایشان ابتدا با شیخاحمد احسایی، بنیانگذار فرقه شیخیه، جلسه مناظره تشکیل داد و پس از خلع سلاح علمی وی، او را تکفیر نمود. همچنین سیدکاظم رشتی، جانشین احسایی را نیز تکفیر کرد. پس از انشعاب شیخیه به بابیه، اینبار این عالم آگاه و هوشیار به مبارزه با این فرقه پرداخت و از تهدید و ارعاب بابیه نهراسید و جان شریفش را در این راه گذاشت و شهید شد.
خلاصه ماشینی:
"در حال و هوایی چنین در حدود سال 1165قمری، شیخیوسف بحرانی، صاحب حدائق (درگذشته 1148قمری) و شیخ اخباریه در عصر خود، طی هجرتش به کربلا در سر راه برغان: قصبه مرکز دهستان برغان، بخش کرج که در 38 کیلومتری شمال غربی کرج واقع شده، دارای آب و هوایی کوهستانی و سردسیر است.
فرزانگان علم و سخن قزوین، ص191؛ حوزههای علمیه شیعه در گستره جهان ص538؛ مجله حوزه، «ولایت فقیه از دیدگاه شهید ثالث»، ص395؛ شهیدان راه فضیلت، ص478 و 479؛ الکرام البررۀ، ص228؛ اجساد جاویدان، ص223؛ شیخ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج15، ص377؛ گلشن ابرار، ج3، ص140.
وی در راه مبارزه با باطل و دفاع از حق و حقیقت، لحظهای کوتاهی نکرد و این سرباز راستین امام زمان( پیوسته در حال مبارزه بود که به طور مشخص به موارد ذیل اشاره میشود: نخست، در روزگاری که وی در تهران دارای کرسی تدریس و مقام افتاء بود، بر اثر بیکفایتی فتحعلیشاه قاجار و شکست ایران در جنگ اول ایران و روس (1228قمری) ولایات شمال ایران به اشغال روسها در آمده بود و انگلستان و فرانسه به شدت در ایران رقابت داشتند و انگلستان در امور داخلی ایران دخالت میکرد.
2 به هرحال، فعالیت بابیها، علمای شیعه و بویژه آیةالله برغانی را نگران ساخت و به همین جهت، وی دگربار به میدان آمد و فتوای تاریخی خود را در تکفیر این فرقه، صادر کرد.
آیةالله برغانی از علمای بزرگ این دوران بود که در جهت بسط و تعمیق اندیشه اسلامی نقش عمدهای داشت و همچنین با تمام وجود از حق و حقیقت دفاع کرد و تا آخرین لحظه عمرش به مبارزه با باطل پرداخت."