چکیده:
شهرسازی جدید زیربنا نیست. فلسفه و تئوری اقتصاد سرمایهداری است که فضا را شکل میدهد و آن را بازسازی مینماید. ظهور انقلاب صنعتی موجب تغییرات فضایی شد بهطوری که در نتیجه آن مردم به تدریج از روستاها به شهرها مهاجرت کرده و شهرنشینی شتاب گستردهای به خود گرفت. از آن زمان شهرگرایی و صنعتی شدن لازم و ملزوم هم شده و دست در دست هم به پیش رفتهاند. تغییرات سیستم جهان و به وجود آمدن سیستمی از تولید به نام «فوردیزم» تأثیر عمیقی بر شهرنشینی چه در دنیای پیشرفته و چه در کشورهای رو به توسعه گذاشته است. این مقاله در جستجوی چنان تأثیرات مشابه بر روی تبریز میباشد. روش تحقیق در این مقاله به صورت ساختارگرایی و بازتولیدی میباشد که بنا به نظر پروفسور رونالد جانستون (Johnstone,1983:10) یکی از سه روش اصلی تحقیق در جغرافیاست. نتایج پژوهش نشان میدهد که تا قبل از انقلاب اسلامی فوردیزم نقش خود را در میان سایر عوامل در شکل دهی شهر تبریز ایفا نموده است، ولی بعد از آن صنعت و به تبع آن شهرکهای صنعتی نقش خود را از دست داده و در زمین های «پس مانده» سایر کاربریها مکان گرفتهاند. کلید واژهها: (سیستم صنعتی) فوردیزم، (دوره) مدرنیزم، تبریز، روش بازتولید در برنامه ریزی شهری و منطقهای
خلاصه ماشینی:
"این امر در غرب در نتیجه تغییرات تکنولوژیکی و تکاملی جامعه و صنعتی شدن به وقوع پیوسته است،درحالیکه در اغلب کشورهای جهان سوم و از آن جمله ایران،شهرنشینی در نتیجه یکسری تحولات سیاسی و بعد اجتماعی-اقتصادی آن هم به صورت برونزا رخ داده و مهاجرت روستاییان به شهرها نه در نتیجه تکامل و پیشرفت اجتماعی،بل به دلایل فقر و نیاز اقتصادی و عدم جوابگویی فضاهای روستایی به نیازهای خانوارها انجام پذیرفته است.
البته از بسیاری جنبهها موفقیت چنان سیاستهایی محرز بود و افزایش در تولید صنعتی،پیشرفت و پیچیدگی محصولات ساخته شده و طیف و تنوع تولیدات کارخانهای و سطح درآمد تا سال 1980 تماشایی بود،اما چنانچه"استارپر"بیان میدارد،در دهه 1980 این کشورها مواجه با یک نابسامانی اجتماعی و اقتصادی شدند:به خار دلایلی چون فقر و محرومیت نسبی و مطلق جمعیت،مهاجرتهای سریع روستا به شهر و زایش"طبقات خطرناک"در شهرها،سیکلهای تورم بسیار بالا و رکود،افزایش بدهیها،بوروکراسیهای بسیار بیمحتوا،تعهدات صنعتی و زیربنایی با بودجههای قرض گرفته شده از خارج(درحالیکه نیازهای اساسی مردم رفع نشده بود)،همچنین به مثابه جزء لاینفک این پروسه،ظهور مراکز شهری هیدروسفالیک است(دارای رشد غیر عادی)که در نتیجه نادیده گرفتن سایر مناطق کشور،توسعه بیمورد یافته بود و به همراه سایر مسائل پیش آمده،مدل صنعتی شدن در این کشورها نیز در دهه 1980 زیر سوال قرار گرفت (Stoper."