چکیده:
آب مورد استفاده در منطقه کلات حدود 165 میلیون متر مکعب است که حدود 60 میلیونمتر مکعب آن سطحی و 105 میلیون متر مکعب آن زیرزمینی میباشد.جریانهای سطحی بخش عمده نیاز آبی منطقه را تأمین مینماید.به لحاظ تأمین نیازهای آبی در بخشهای کشاورزی،شرب و بهداشت مشکل عمدهای در منطقه وجود ندارد.مهمترین مساله در منطقه نحوه بهرهبرداری از منابع آب میباشد.در حال حاضر، روستائیان به منظور بهرهبرداری بیشتر از منابع آب با احداث تعدادی سردهنه سنتی و ایجاد کانال،از دبی پایه رودها استفاده میکنند.این تاسیسات با وقوع هر سیلاب مخرب،ویران شده و میبایست از نو احداث شوند.تقسیم آب در منطقه براساس حقابه و برمبنای ساعت،در مدار آبیاری توزیع میشود؛در مواردی که حقابه متناسب با سطوح زیر کشت نبوده،منجر به بروز مشکلات و درگیری بین زارعین میشود.بهعلاوه در منطقه تعدادی از سکونتگاههای روستایی در زمینه تأمین آب شرب و بهداشتی،با مشکل کمی و کیفی مواجه میباشند.به منظور بررسی عوامل مؤثر و اساسی در مشکلات تأمین آب سکونتگاههای روستایی بین متغیرهای دوری از مرکز اداری و ارتفاع محل سکونتگاه با آبرسانی،از آزمون احتمال دقیق فیشر استفاده شده است.نتایج بدست آمده نشان میدهد که رابطهای معنادار بین عوامل مزبور وجود ندارد.عامل مشکل ساز کمبود هزینه و ناکار آمدی مدیریت آبرسانی میباشد.
خلاصه ماشینی:
"-عدم تأمین نیازهای آبی اراضی کشاورزی پائین دست رودها در فصول و سالهای کمآبی، -خارج شدن حجم قابل توجهی از جریانهای پایه که مربوط به تخلیه ذخایر سازندی میباشد، -و بالاخره مشکل آبرسانی سکونتگاههای روستایی بهویژه آب تصفیه شده،از جمله مهمترین مسائل و مشکلاتی هستند که در بخش آب منطقه مورد مطالعه مطرح میباشند.
جدول 2 وضعیت آبهای زیرزمینی حوضه کلات(تخلیه میلیونمتر مکعب) (به تصویر صفحه مراجعه شود) -چاههای بهرهبرداری منطقه کلات دارای 49 حلقه چاه بهرهبرداری عمیق و کم عمق میباشد که عمدتا به روش دستی و یا ضربهای حفر شده است.
جدول 6-درجه مرغوبیت آب زیرزمینی به لحاظ کشاورزی و شرب (به تصویر صفحه مراجعه شود) ماخذ:مهندسین مشاور آبنمود طوس،1383،234 تا 245 آب مصرفی در بخش صنایع،باتوجه به نوع صنعت متفاوت است اما بهطور کلی آب مورد نیاز جهت مصارف صنعتی در صورتی فاقد محدودیت است که سختی کل آن(برحسب کربنات کلسیم)کمتر از 170 میلی گرم در لیتر و pH بین 4/8-7/7 باشد.
در منطقه مورد مطالعه باتوجه به وضعیت آن،در زمینه منابع آب سطحی و منابع آب زیرزمینی به لحاظ کمی و کیفی محدودیت خاصی وجود ندارد،لذا برای استفاده بهینه روستائیان از منابع آب و در زمینه مدیریت آب در منطقه،موارد زیر پیشنهاد میشود: (1)- Irrigation Advisory Service الف)-در حال حاضر روستائیان با احداث تعدادی سردهنه سنتی و کانال از دبی پایه رودها استفاده میکنند،اما این تاسیسات با وقوع هر سیلاب تخریب گشته و میبایست از نو احداث شوند."