چکیده:
در این نوشته با اشاره به اهمیت منابع در تاریخ اسلام، به ویژه اهمیت منابع کهن تاریخی، به منابع شیخ مفید و نیز ویژگیهای روش وی در بهرهگیری از منابع پرداخته شده است. بیان مواردی از این منابع کهن و ویژگی آنها و نیز اشاره به گزارشهای تاریخی شیخ مفید، به ویژه در دو کتاب الارشاد و الجمل و مقایسه آنها با گزارشهای مشابه که در منابع دیگر وجود دارد، مطالب این نوشته را در بر میگیرد. همچنین بخشی از منابع شیخ مفید که به گزارشهای شفاهی و غیر مکتوب اختصاص دارد به اختصار بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
"البته استفاده شیخ مفید از آثار ابومخنف منحصر در همین موارد نیست و با تطبیق مطالب الارشاد در بخش مربوط به واقعه کربلا با گزارشهای ابومخنف به آسانی میتوان پی برد که بسیاری از اخبار آن بخش نیز برگرفته از کتاب مقتل الحسین( ابومخنف به واسطه شاگردش هشام بن محمد کلبی (م 204 یا 206ق) است.
79 البته استفاده شیخ مفید از آثار ابو الفرج اصفهانی قطعا منحصر در این یک مورد نیست، زیرا ایشان در الارشاد نیز بدون آن که به کتابی از ابوالفرج اشاره کند، از وی یاد کرده، گزارش دیگری از او نقل کرده است.
83 نکتهای که باید به آن توجه داشت اینکه ابوالفرج در برخی موارد، تصریح کرده که بیشتر الفاظ این گزارش را از ابومخنف گرفته است 84 از این رو میتوان احتمال داد که شیخ مفید نیز این گزارشها را مستقیما از کتاب مقتل علی( نوشته ابومخنف 85 نقل نموده باشد اما چون کتاب ابومخنف در دست نیست، بایستی مقاتل الطالبیین را منبع روایات شیخ مفید به شمار آورد.
91 علاوه بر منابع یاد شده، شیخ مفید یک مورد در الارشاد ضمن یادکردی از کتابی متعلق به ابوجعفر محمدبن عباس رازی، مطلبی از آن نقل کرده است، 92 اما این شخص، نه خود و نه کتابش شناخته شده نیست و چون شیخ مفید نیز از کتاب وی نام نبرده، شناسایی آن دشوارتر است."