چکیده:
این نوشتار،نخست مسلمانی شیخ الرئیس را از مسلمات دانسته،سپس به بررسی عقیدهء مذهبی او پرداخته است.از آنجا که خاندانش اسماعیلی بودهاند،برخی او را شیعه اسماعیلی دانستهاند؛ولی اظهارات مستقیم و غیرمستقیم او به ویژه در مسائل اعتقادی و اندیشههای سیاسی ثابت میکند که او شیعه اثنا عشری بوده است.
خلاصه ماشینی:
"شیخ الرئیس کسی نیست که به باطنیگری اسماعیلی دل بسته باشد و تأویلات بیضابطه آنها را ارج نهد و بدون به ظواهر آیات قرآنی،بلکه نصوص آن،معاد را منحصر در معاد روحانی کند؛چرا که اسماعیلیه خود را تنها اهل باطن و تأویل میشمردند(وجدی،1386،ج 1،ص 348)و معاد جسمانی را منکر میشدند(سبحانی، 1418،ج 8،ص 228)و دیدیم که او با قاطعیت،خود را ملزم به شریعت و تصدیق خبر نبوت اعلام کرده و به معاد جسمانی معتقد شده است،او مطلع بود که اسماعیلیه،علی رغم اینکه قرآن،پیامبر بزرگ اسلام را پیامبر خاتم و دین او را جهانی و جاودانی و برای همۀ عالمیان معرفی کرده است(احزاب(33)آیۀ 42 و سبا(34)آیۀ 28)،به نسخ شریعت آن بزرگوار اعتقاد دارند و بر این باورند که عبادات برای عوام است و فلاسفۀ یونان از پیامبران،عاقلتر و عالمتر بودهاند و برخلاف روایات معتبری که از پیامبر اکرام(ص)نقل شده و امامان را با اسم و رسم،دوازده تن معرفی کردهاند،گفتهاند:امامان هفت تن میباشند و هفتمی آنها همۀ اسرار و رموز دین آگاهی دارد و پیامبران نیز هفت تن میباشند که هرکدام آنها شریعت قبل از خود رانسخ کرده است(وجدی،1386،ج 1، ص 349)."