چکیده:
صنعت شالبافی از جمله صنایعی است که از ایران به شبهقاره هند انتقال مییابد. این صنعت در کشمیر بیش از مناطق دیگر هند رواج
یافته و تا هماکنون به عنوان شال کشمیری مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. سیر تحول صنعت شالبافی را میتوان به کمک رسالهای
که توسط حاجی مختارشاه نوشته شده است دریافت. اجداد وی از شالبافان مشهور ایرانی بودهاند که در قرن هشتم هجری به کشمیر
مهاجرت نمودهاند.نگارنده در مقدمه خلاصهای از رساله حاجی مختارشاه را به همراه ذکر دلایل مهاجرت، علل رشد شالبافی، سیر فراز و فرود این
صنعت مورد تحلیل قرار داده سپس اصل رساله را ارائه میدهد.
خلاصه ماشینی:
"پادشاه مذکور نهایت پسند نمود و نام این وضع گلکاری جدید و نفاست و قماش را بوته محمد شاهی نهادند، تا آنکه به سبب پسند نمودن و مرغوب شدن طبع پادشاه، تمام اکابر هندوستان طالب شدند و روز به روز حرفت شالبافی و رواج شال و مفاد تجارت شال شروع شد و در تمام هندوستان رواج تجارت به هم رسانید تا آنکه رفته رفته در صنعت آن و در گلکاری آن ترقی شد، تا آنکه در سلطنت پادشاهان دهلی خللی کلی شد و احمدشاه افغان در قندهار خروج کرد.
و ترقی خریداری این جنس بسیار شد که هم در تمام ولایت فرانس خواهش بسیار داشت و هم به روس و امریکان [= امریکا] و دیگر ولایتها از فرانس میرفت و لیکن به کثرت خواهش اهل فرانس، طریقه تاجران این چنین شده بود که این جنس را توسط67 افیسوالهای68 بمبئی در لندن میفرستادند و در لندن بعد هر شش ماه سه روز نیلام69 میشد، و در ماه دسمبر [آذر] و در ماه جون [خرداد[ سوداگران فرانس و امریکان و غیره در لندن آمده، خریده، میبردند و نیز سوای آن چند افیس تجارت کلان فرانس مثل روسی نرماشاودن و ؤلمن زحفری و غیره ایجنتهای معتبران خود [را [برای خریدن شالهای مطبوعه و مرغوبه خود به کشمیر فرستادند که بلاواسطه نیام شال اعلا از کشمیر خریده، میبردند."