چکیده:
راقم بدنبال مشاهدهء نسخهء خطی مشابه با نسخهء خطی معدن الدرر که سالها قبل در تهران آن را تصحیح و به چاپ رسانیده است در سفری زیارتی به مدینه منوره به کتابخانهء عبد العزیز مراجعت نموده و نسخهء مذکور را در نسخههای خطی گنجینه عارف حکمت موجود در آن کتابخانه مییابد،پس از تطبیق آن نسخه با معدن الدرر و پی بردن به تشابه آن دو به هدف خود نایل آمده اما برخورد کتابدار کتابخانه،او را بر آن میدارد که به مطالعهء دیگر نسخ خطی پرداخته و به معرفی آنها اقدام نماید. در نتیجه پس از تطبیق دو نسخه که به آن اشاره شد،مقاله به توصیف کتابخانه تحت عنوان«مکتبه ملک عبد العزیز»میپردازد و نسخههای خطی بعضی از مخازن مهم آن را نیز نام میبرد.در بحث بعدی،کتابخانهء«شیخ عارف حکمت»،مجموعهء وقفی که مهمترین گنجینهء کتابخانهء ملک عبد العزیز محسوب میشود،توصیف و توضیح داده شده است.
عنوان بعدی،فهرست نسخههای خطی این مجموعه به ترتیب الفبا است و نیز نسخههای خطی گنجینههای دیگر که آنها هم به ترتیب حروف الفبا آورده میشود. در انتهای مقاله کتابخانهء مسجد النبوی شریف مورد شرح و توصیف قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"عنوان بعدی،فهرست نسخههای خطی این مجموعه به ترتیب الفبا است و نیز
را نیز نوشته بودم که برای اظهارنظر قطعی دربارهء این نسخه خطی که آیا معدن الدرر
جز چند نسخه که به عربی بود و در جای خود تصریح شده است.
که این سه نسخه در کدام کتابخانهء مدینهء منوره موجود است و همچنین هیچگونه شرح و
مهمترین گنجینهء کتابخانهء ملک عبد العزیز مجموعهء وقفی شیخ عارف حکمت است.
قابل توجه است که در آن زمان سن شیخ عارف حکمت سی و سه سال بود و او برای
آقای ماجد العوفی،کتابدار گنجینهء عارف حکمت گفت که در کتابخانهء عارف حکمت حدودا هشت هزار نسخه خطی موجود است.
نام کامل پدر مؤلف امام الدین محمد است که فرزند و جانشین صاحب ترجمه
احوال شیخ محمد مراد در منابع دیگر نیز موجود است.
این دو کتاب علاوه بر متن در حاشیه نیز نقل شده است:
لازم به توضیح است که این کتاب غیر از تألیفی از محمد هاشم کشمی با نام نسمات
به گفتهء مؤلف هدف اصلی تألیف این کتاب بیان حالات و کرامات شیخ محمد جان
نسخه ناقص الاول است و با این بیت دفتر سوم آغاز میشود:هرکه دور از حالت
تمام ویژگیهای خط این نسخه همان است که در نسخههای مدینه وجود دارد،
(دانشگاه تهران)را ذکر کرده است و از اینجا حدس میزنیم که نسخههای این کتاب در
-جلد اول:در صفحه عنوان این چاپ جزء یا دفتر آن تصریح نشده و آن را کتابخانهء طهوری در سال Z3531 ش انتشار داده است."