چکیده:
ادیان ابراهیمی ادیانی متن محور هستند. دین مداران همیشه در پی این بوده اند که با استفاده از متد فهم متون و نیز در نظر گرفتن ویژگی های متون وحیانی، به فهم مراد و مقصود خداوند از گزاره های وحیانی دست یابند. یهودیان و مسلمانان به طور سنتی، الهی بودن الفاظ تورات و قرآن را باور داشته اند، اما مسیحیان، عنصر بشری را نیز در کتاب مقدس دخیل می دانند. این دیدگاه، امروزه در میان برخی لیبرال مسیحیان به گونه ای تبیین می شود که نقش عنصر بشری بسیار پر رنگ تر از عنصر الهی می شود. امروزه برخی از نواندیشان مسلمان این گونه تبیین ها را در مورد قرآن نیز قابل تعمیم دانسته اند.در این مقاله، ضمن بیان دیدگاههای مختلف در مورد الهی یا بشری بودن وحی در کتاب مقدس و قرآن نتیجه گرفته شده است که تفاوت اسلوبی کتاب مقدس و قرآن کریم مانع از تبیین های جدید مبنی بر بشری بودن الفاظ قرآن است.
خلاصه ماشینی:
پرسش اساسی این است که آیا الفاظ و کلمات کتاب مقدس و قرآن از سوی خداوند است و نویسندگان این کتابها و نیز پیامبرانی که این کتابها منسوب به آنهاست، هیچ دانشیار دانشگاه قم عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گونه دخالتی در آنها نداشته اند؟ یا آن که آنچه از طریق وحی رسیده تنها محتوای متون دینی است و الفاظ آن ساخته خود پیامبران و نویسندگانی است که کتابها به آنها منسوب است؟ این سؤال دربارة قرآن کریم نیز از دیرباز در میان دانشمندان علوم قرآنی مطرح بوده است(زرکشی، 1/323).
بنابراین می توان گفت که امروزه بحث و گفتگوها حول دو دیدگاه است؛ دیدگاه اول، که همان دیدگاه سنتی و پیش فرض قاطبة مسلمانان و مفسّران قرآن کریم است، الفاظ قرآن کریم را عین کلام خدا میداند و برای شخص پیامبر و یا حتی فرشتة وحی هیچ نقش مستقلی قائل نیست.
تحدی قرآن کریم به همانند آوری: تحدی قرآن، که در آیات متعدد مطرح شده است، بیش از هرچیز ناظر به اعجاز بیانی و ساختار لفظی قرآن است، و دامنه این تحدی نه تنها کافران و مشرکان بلکه تمام انسانها و حتی پیامبر (ص) را نیز در برمیگیرد، بنابراین خود پیامبر نیز به عنوان یک انسان توان آوردن چنین کتابی را ندارد.
در آیات دیگری در مورد آنچه بر پیامبر اکرم (ص) از سوی خداوند نازل شده واژة «تلاوت» به کار رفته است، مانند: « تِلْکَ آیاتُ اللَّهِ نَتْلُوها عَلَیْکَ بِالْحَقِّ» (البقره، 252) نتیجه آن که از کاربرد «تلاوت» (که در آن لفظ نیز مورد نظر است) در این گونه آیات، الهی بودن لفظ قرآن استفاده میشود.