چکیده:
سخن درباره انسان کاملی است که نقش مادری و پرورش برترین ولی خدا، حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام)، را به عهده داشته است. در این نوشتار، با توجه به مسائل زیست شناختی و روایات و گزارش های تاریخ نگاران و نیز تحلیل های پژوهشگران، این احتمال که حضرت حمیده جزو برترین بانوان عالم ـ از صدر پیدایش انسان تا برپایی قیامت ـ می باشد، تقویت می گردد. و این بر خلاف تصور رایجی است که پنداشته می شود مقام آن بانو ـ و کسانی مانند ایشان ـ کمتر از جناب آسیه و حضرت مریم است. این مقاله همچنین به بحث درباره صفات و سجایای بی نظیر آن بانو و مسئولیت خطیرشان در زمان حضرت صادق(علیه السلام) و مکانت والا و فضایل مشترک مادران اهل بیت(علیهم السلام) می پردازد. با این همه، اذعان داریم که فقط روزنه ای به حیات پرشکوه آن فرزانه گشوده شده، و برای اخذ نتایج بهتر، عمیق تر و کامل تر باید از مسائل و موضوعات مطرح شده در بحث انسان کامل ـ که از آیات و روایات و مطالب عرفانی قابل استنتاج است ـ بهره برداری کرد.
خلاصه ماشینی:
دلیل های بسیاری برای اثبات این مدعا وجود دارد; یکی اینکه از ارحام مطهر مادران ائمه(علیهم السلام) ـ بجز حضرت فاطمه; زیرا ایشان در زمره اهل بیت عصمت است و این مقال به منزلت ایشان نظری ندارد ـ اکمل افراد بشر و برجسته ترین آنها از ابتدای خلقت تا قیامت کبرا پا به دایره وجود نهادند; انسان هایی که آینه تمام نمای اسما و صفات الهی بودند و شرح حتی یکی از ویژگی های آنان غیر ممکن می نماید: عنقا شکار کس نشود دام باز گیر *** کانجا همیشه باد به دست است دام را برخی انسان ها گرچه از نظر ظاهری جایگاه والایی ندارند، ولی در باطن از اولیای خدا به شمار می آیند.
پیوند اولیای خدا روزی عکاشة بن محصن ـ که در محضر امام باقر(علیه السلام) بود ـ به حضرت عرض کرد: چرا برای ابا عبدالله همسر نمی گیری؟ زمانش فرا رسیده است.
حکیم و فقیه آل محمد(صلی الله علیه وآله) با وجود روح پاک و زمینه بسیار مناسبی که حمیده خاتون داشت، از علوم لدنی اهل بیت عصمت و طهارت، یعنی امام صادق و امام کاظم و احتمالا امام باقر(علیهم السلام) در موضوع فقه و حکمت و سایر دانش های اسلامی بهره مند گردید.
(قرشی، 1413 ق، ج 1، ص 40 تا 41) همو در جایی دیگر گوید: این بانوی پاکدامن و عفیف، از نقص و کاستی، پیراسته و وجود خویش را به ایمان و اعتقاد درست مزین ساخته; امام صادق(علیه السلام) ایشان را با علوم خویش تربیت کرده بود، به حدی که در طلیعه زنان عصر خویش در دانش و پرهیزگاری و ایمان قرار داشت.