چکیده:
به منظور آگاهی از توزیع زمانی و مکانی شروع و خاتمه ی بارش در استان آذربایجان شرقی، آمار روزانه ی بارش در شش ایستگاه انتخابی اهر، تبریز، جلفا، سراب، مراغه و میانه از سازمان هواشناسی استان دریافت گردید؛ بررسی ها و محاسبات انجام یافته نشان دادند که با افزایش عرض جغرافیایی در سطح منطقه، بارندگی در فصل پاییز زودتر شروع شده، و در فصل بهار دیرتر پایان می یابد. به منظور آگاهی از وجود تفاوت های احتمالی زمان شروع و خاتمه ی بارش در سال های مختلف از نظر میزان دریافت بارش ، داده های بارش سالانه هر یک از ایستگاه ها را به نمره استاندارد (نمره Z) تبدیل کردیم و با تفکیک سال ها به سه گروه خشک، مرطوب و نرمال با استفاده از این شاخص، مشخص شد که زودترین میانگین تاریخ شروع بارش در تمامی ایستگاه های انتخابی در سال های مرطوب بوده و دیرترین این تاریخ در سال های خشک و همچنین دیرترین میانگین تاریخ خاتمه ی بارش در تمامی ایستگاه های انتخابی در سال های خشک است.
خلاصه ماشینی:
بررسی ویژگی های زمانی و مکانی شروع و خاتمه بارش در استان آذربایجان شرقی کریم امینی نیا 1 چکیده به منظور آگاهی از توزیع زمانی و مکانی شروع و خاتمه ی بارش در استان آذربایجان شرقی، آمار روزانه ی بارش در شش ایستگاه انتخابی اهر، تبریز، جلفا، سراب، مراغه و میانه از سازمان هواشناسی استان دریافت گردید؛ بررسی ها و محاسبات انجام یافته نشان دادند که با افزایش عرض جغرافیایی در سطح منطقه، بارندگی در فصل پاییز زودتر شروع شده، و در فصل بهار دیرتر پایان می یابد.
کمالی (1376) نیز بارش 5 میلی متری را به عنوان شاخص جهت تعیین تاریخ شروع بارندگی - Hatfield (1990) - Kutiel Haim (1988) - First Significant Precipitation در مناطق با کشت دیم غرب کشور مد نظر قرار داده است.
نتایج بر اساس شاخص های انتخاب شده، تاریخ های شروع و پایان بارش و ویژگی های آماری آن ها محاسبه شد که نتایج آن به شرح ذیل است: تاریخ شروع بارندگی در شکل شماره 2 تغییرات سالانه و روند آغاز بارش 10 میلی متری از سال 1967 الی 2002 در ایستگاه ها نشان داده شده است.
شکل شماره ی 5 - میانگین تاریخ پایان بارش ( تعداد روز از اول اردیبهشت ) در استان آذربایجان شرقی بحث و نتیجه گیری بر اساس یافته های این تحقیق، بارندگی در فصل پاییز در استان آذربایجان شرقی از دهه ی آخر مهر ماه از مناطق شمالی استان شروع می شود و به تدریج و به طور میانگین تا دهه ی دوم آبان ماه تمامی نقاط استان را در بر می گیرد که این امر می تواند ناشی از خروج تدریجی پرفشار جنب حاره ای (STHP) و ورود بادهای غربی و فعال شدن سیستم های باران زای غربی از عرض های شمالی تر باشد (علیجانی، 1374).