چکیده:
نقشبرجسته و کتیبههای صخرهای آثاری هستند که از یک سو بهعنوان اسناد تاریخی حائز اهمیت بوده؛و از سوی دیگر نمایشگاه قابلیتهای هنری و توان فنی حجاران عهد باستان هستند.علیرغم اینکه ما امروز به خوبی میدانیم، حجاران عهد باستان از دانش سنگشناسی خوبی برخوردار بودهاند،اما بررسیهای صورتپذیرفته در نقش برجسته فیروزآباد،حکایت از آن دارد که در احداث این نقشبرجسته بسیار پراهمیت،تجربه سنگشناسی دوران،توسط حجار یا حجاران آن به کار گرفته نشده است و صخره مناسبی برای این منظور انتخاب نگردیده است.این انتخاب نامناسب موجب گردیده که میزان فرسایش در این اثر در قیاس با سایر آثار صخرهای عهد ساسانی بسیار بیشتر صورت پذیرد.
این مطالعه با استفاده از روشهای فنی-آزمایشگاهی به بررسی این موضوع پرداخته و به اطلاعاتی جدید در خصوص این نقشبرجسته دست یافته است،اطلاعاتی که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) بخش مرکزی نقشبرجسته فیروزآباد که بر اثر وقوع زلزله دچار شکستگی شده استانتخاب صخره برای انجام حجاری در عهد ساسانی با توجه به نتیجه آزمایشات انجامشده،سنگ صخره فیروزآباد به دلیل ضعف ساختار سنگ آن،سطح مناسبی برای انجام حجاری نیست،پس چگونه است که حجار عهد ساسانی،این صخره را برای حجاری مورد استفاده قرار داده است؟ حجاران عهد باستان به منظور اجرای حجاری،عموما سعی داشتند سطوحی از صخره را انتخاب نمایند که برای احداث نقشبرجسته نیاز به کمترین کار مکانیکی داشته باشد، این اندیشه را میتوان در بسیار از نقشبرجستهها ردیابی کرد،بطور مثال صخره بیستون،تنگ چوگان و مقابر هخامنشی در نقش رستم حتی قبل از آنکه حجار عملیات خود را آغاز کند از سطحی قائم برخوردار بودهاند.
حال این پرسش مطرح میشود،ایا حجار قادر به تشخیص صخره و سنگ مناسب نبوده است؟ با توجه به اینکه نقش برجسته فیروزآباد بزرگترین حجاری این عهد بوده و از طرفی یکی از مهمترین حوادث این دوران یعنی پیروزی اردشیر و بنیانگذاری سلسله ساسانی را به تصویر میکشیده است،بنابراین حجار آن میبایست فردی متبحر بوده و دچار چنین اشتباهی نمیشده است،شاید بتوان چنین تصور کرد که حجار بخوبی بر این مشکل آگاه بوده و شاید آن را با کارفرمایان خود در میان نهاده است،اما اهمیت این مکان به لحاظ وقوع حادثه مهم رخداده در آن و یا اهمیت پایبندی به دستور صادرشده مبنی بر احداث نقش در این مکان چنان است که حجار چشم بر روی تمامی دانش سنگشناسی خود میبندد و تنها تسلیم دستور میگردد."