چکیده:
سخن از دریا یا دریاچهای است مشهور که از گذشتههای بسیار دور با نامهای مختلف همواره مطرح بوده و ساکنان کرانههای نیلگون آن،رویدادهای تلخ و شیرین فراوانی را پشت سر نهادهاند.برطبق نظریه برخی از زمینشناسان و جغرافیدانان،این دریاچه بقایای دریائی عظیم بنام تتیس بوده که پس از خشک شدن،دریاچههای متعددی از آن برجای مانده که یکی از آنها همین دریای مازندران است.در میان اقوام گوناگونی که در اطراف این دریا سکونت داشتند، ترکها و خزرها و روسها بیش از دیگران متعرض همسایگان خود بویژه ایرانیان میشدند و شواهدی در دست است که روسها متجاوز از هزار سال پیش با کشتیهای خود به کرانههای جنوبی و جنوب شرقی و غربی(ایالات گیلان و مازندران و گرگان و اران)به دفعات حملهور میشدند و همانند دزدان دریائی1به قتل و غارت و چپاول اموال مردم بیگناه پرداخته و به سرزمین خود باز میگشتند،آنها آرامشی را که قرنهای متمادی بر این دریا حکمفرما بود برهم زده بودند،همین کاری که در سدههای بعد پرتغالیهای استثمارگر در مورد اقیانوس هند اعمال کردند.
این دریا تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال(19-0991 م)برطبق عهدنامههای 1291 و 0491 به ایرانیان و روسها تعلق داشت،درحالیکه همسایه شمالی حد اکثر بهرهبرداری را از این دریا مینمود ما در این مسئله بیتفاوت بودیم تا اینکه مدعیان تازهای در اطراف دریا پیدا شدند که هریک در اندیشه تملک بخشی از این دریا برآمدند،ما در این زمینه به تفصیل سخن خواهیم گفت.
خلاصه ماشینی:
"مستقل به زبان فارسی درباره این دریا یافته است که به ذکر برخی از آنها میپردازیم:
نمیدانم این مطلب حقیقت دارد یا نادرست است که حاجی میرزا آقاسی وزیر محبوب محمد شاه قاجار در آنزمان که روسهای تزاری ما را از نعمات دریای مازندران محروم
اما جهت جریان آب این دریا از سمت شمال غربی به سوی جنوب شرقی است به
ما نمیدانیم در آن زمان دریای مازندران چه وسعتی داشته و سطح آب و ارتفاع آن تا چه حدی بوده است آیا جلگه ساحلی ایران در آن روزگار دستخوش تغییرات و نوسانات آب
دریای مازندران میشده است از طوفانهای این دریا و پیشروی و یا پسرویهای آن
مازندران گذر کرد اما متأسفانه بندرت از این دریای خروشان یاد کرده است.
ساحل نشینان بیگناه به این نکته اشاره کرده است که آنها با پانصد کشتی که هریک یکصد سرنشین داشت حملات خود را آغاز کرده بودند و این امر از پس سال سیصد
اسفندیار در کتاب تاریخ طبرستان خود شاید بهتر از مورخان دیگر نقل کرده است،او درباره نقش حسن بن زید علوی(داعی کبیر)که روسها را سرکوب کرده است مطالب
است نمیدانم در زمان نادر دریای مازندران این همه پیشروی داشته که به شهر لنگرود
گویا در ابتدا صحبت از این بود که این پنج کشور پیرامون دریا هریک 02 درصد از آن را در اختیار داشته باشند اما در مورد ایران به نظر میرسد که آنها همین مقدار را هم برای ما
دریای مازندران،متعلق به ایران و روسیه است که از دیرباز در این دریا و مواهب"