چکیده:
خودکفایی در تأمین امنیت ملی،موضوعی است که در نظریهپردازی امنیت،به پیوند امنیت جهانی با امنیت در پایینترین سطوح آن در جوامع،تبدیل شده است و نظریهپردازان تلاش نمودهاند این پیوند و وابستگی متقابل بین دو قطب ذینفع امنیت را با رویکردهای متفاوت نظری،نقد و بررسی کرده و قالبهای فکری مناسب را در تحلیل تحولات امنیتی جوامع و ملل به کار برند.پس از جنگ سرد،بسیاری از این نظریهها مواجه با دگرگونی شده و هریک در رویکرد خود به ترتیبی خاص به وضعیت پدید آمده پرداختند.به گونهای که ایجاد نظامهای منطقهای و نقش مؤثر آن در آفرینش امنیت ملی کشورها،از جمله پدیدههای نو ظهور در دهه اخیر معرفی شده است.مقاله حاضر ضمن بررسی و تحلیل مفهوم امنیت و رویکردهای نظری آن،پدیده امنیت منطقهای را برای ایجاد امنیت ملی(با بهرهگیری از ذخایر نفت و گاز)در کشورهای مسلمان خاورمیانه،رویکردی واقعبینانه توصیف کرده و بهرهبرداری جمهوری اسلامی ایران را از این ظرفیت،جهت تحقق امنیت ملی موردبررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"بدین ترتیب براساس رهیافتهای نظری و دیدگاههای ارائه شده،تأمین امنیت ملی در شرایط حاضر متکی به ایجاد مجموعههای امنیتی منطقهای هم به لحاظ شرایط داخلی کشورها و هم به لحاظ شرایط جهانی و روابط بین الملل،امری اجتنابناپذیر است،هرچند که هزینه خودکفایی امنیت منطقهای،در وضعیت فعلی،پذیرش حضور قدرتهای بزرگ در این مناسبات میباشد که حکم شمشیر دو لبه را خواهد داشت از یک طرف قدرتهای بزرگ حاضر در منطقه قادر خواهند بود تا میزانی از ثبات را در منطقه برقرار نمایند و از سوی دیگر به طور همزمان میتوانند منطقه را در معرض شدیدترین تهدیدات قرار دهند.
4. نقش نفت در ایجاد امنیت ملی با تکیه بر رویکردهای منطقهای وجود ذخایر عظیم نفت در منطقه خاورمیانه و منافع مشترک حاصل از تحولات صنعت، تکنولوژی و فروش نفت،و همچنین آسیبپذیری کشورهای صاحب نفت از آن،از یک سو زمینههای همگرایی بین این گروه کشورها را فراهم ساخته است و به همین لحاظ جایگاه آنها را در بین سایر کشورهای منطقه(آسیای میانه و جنوب آسیا و آسیای جنوب شرقی)و خارج از منطقه(اروپا)و جهان برای ایجاد نظمهای منطقهای تسهیل نموده است و از سوی دیگر وابستگی جهان بهویژه کشورهای صنعتی به منابع نفت و گاز، امتیازی برای کشورهای صاحب نفت تلقی میگردد و از آن جهت رفع مشکلات امنیتی استفاده میشود.
اجتنابناپذیر بودن نظام امنیت منطقهای در جهان امروز از یک سو و وجود بسترهای مناسب در ایجاد همگرایی در بین کشورهای مسلمان منطقه خاورمیانه از سوی دیگر،و تلاش برای یافتن سادهترین و مناسبترین عامل نزدیکی بین کشورهای مسلمان،به امری ضروری و حائز اهمیت تبدیل شده است به گونهای که همچون اهرمی مسلط،قادر به تأمین امنیت ملی کشورها خواهد شد."