چکیده:
از پرحادثهترین و مؤثرترین دورههای روابط ایران و مصر،دورهء حکومت ایلخانان ایران و ممالیک مصر بوده است. دشمنی پایانناپذیر ایلخانان حاکم بر ایران با سلاطین مصر و شام،از دورهء هلاگوخان و با استمداد الملک الناصر یوسف از خان مغول برای مقابله با سلاطین ایوبی،و پسازآن آن نبرد عین الجالوت آغاز شد و با لشکرکشی سلطان اولجایتو به شام و محاصرهء قلعهء رحبه (712 هـ.ق)به پایان رسید. از شش جنگ میان ممالیک و ایلخانان،پنج نبرد به پیروزی ممالیک انجامید و تنها نبرد مجمع المروج موجب شکست ایشان شد.پیروزیهای ممالیک موجب افزایش دشمنی ایلخانان گردید. در این دوره برخی از ایلخانان-همچون سلطان احمد تکودار-سعی در بهبود روابط این دو کشور نمودند ولی توفیقی نیافتند.
خلاصه ماشینی:
"هلک الکفر فی الشام جمیعا و استجد الاسلام بعد دحوضه بالملیک المظفر الاز وع سیف الاسلام عند نهوضه11 نتایج نبرد عین الجالوت:پیروزی در این نبرد برای قطز فواید بسیاری داشت از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: 1-این نبرد ضربه سختی بر مغولان بود و سیطره ممالیک را تاحدود رود فرات و تمامی بلاد شام گسترش داد و شام و مصر را متحد گرداند و برای اولین بار مغولان شکست سختی از مسلمانان خوردند و افسانه شکستناپذیری مغولان توسط ممالیک از بین رفت و چون قاهره از خطر مغولان در امان ماند لذا قبلهگاه علما و دانشمندان بسیاری شد،زیرا تمدن و فرهنگ مسلمانان در مصر مورد تعرض مغولان قرار نگرفت.
ق هیئتی را نزد قلاوون فرستاد و شیخ الاسلام کمال الدین عبد الرحمن رافعی و چند تن دیگر از علمای مذهبی را به همراه بهاء الدین اتابک صاحب سلاجقه روم به همراه این هیئت فرستاد و اسلام خود را اعلام نمود و اهداف سیاسیاش را به اطلاع قلاوون رساند و به او گفت هدقش احیای شریعت اسلام در بین مغولان و زنده کردن مراسم اسلامی و اعتقادی همچون وقف در جامعه است و همچنین میخواهد راه حج را برای حاجیان امن گرداند و شئون حج را مراعات نماید و به این مسأله رغبت دارد که با همسایگانش در صلح به سر برد و با آنها اتحاد کاملی داشته باشد72.
مورخان ایرانی این نبرد را جهاد و جنگی مقدس بر ضد ممالیک قلمداد کرده و آن را برای آزادی شام از سیطره ممالیک و از بین بردن تجاوزات آنها جلوه دادند از سوی دیگر منابع دوره ممالیک این لشکرکشی غازان را ادامه قتل و غازت چنگیز خان دانسته،مقاومت مسلمانان و ممالیک را در برابر آنان با عنوان«جهاد جنگجویان مصر و شام در مقابل کفار»ذکر کردهاند15."