خلاصه ماشینی:
علم تنزیل یا تأویل آن؟ محکم یا متشابه آن؟ ناسخ یا منسوخ آن؟ اخبار یا احکام آن؟ مکی یا مدنی آن؟ آنچه در شب یا روز نازل شده؟ در سفر یا در حضر؟ تبیین وصف آن؟ هماهنگی گونه های آن؟ نظائر آن؟ اعراب آن؟ وجوه قرائات آن؟ حروف آن؟ معانی لغات آن؟ حدود آن؟ تعداد آیات آن؟ هارون الرشید می گوید: (تو مدعی هستی که به قرآن علمی عظیم داری!)44 این فهرست شافعی با فهرست مقاتل بن سلیمان بی ارتباط نیست; زیرا او تفسیر مقاتل را می شناخته و برای آن احترام فراوانی قائل بوده و بنابر نقلی گفته است: (همه مردم محتاج سه نفرند: مقاتل بن سلیمان در تفسیر, …)45 کتاب هایی درباره (علوم قرآن) یا شامل این اصطلاح در عنوانشان پیدایی اصطلاح تخصصی (علوم قرآن) را قرن ششم یا هفتم46, یا قرن هفتم47, یا حتی آغاز قرن پنجم48 دانسته اند.
این کتاب, که موضوعش علوم قرآنی است, در سال425 هجری به عنوان مقدمه ای بر تفسیر قرآن ابن بسطام تألیف شد.
ابوالخیر طاشکوپری زاده (م968) در مفتاح السعادة و مصباح السیادة فی موضوعات العلوم که شرح حال ـ کتاب شناسی دائرةالمعارف گونه ای درباره طبقه بندی علوم است, فصل ششم (جلد دوم) را به علوم شرعی یعنی قرآن, حدیث و فقه اختصاص داده و در آن به علوم قرآنی توجه ویژه ای کرده است: تفسیر قرآن خصوصاً کتاب های تألیف شده در این حوزه114; شاخه های قرائات (فروع القرائات)115; فروع التفسیر116.
محکم و متشابه: کسائی (م189), متشابه; خطیب اسکافی (م421), درّةالتنزیل;کرمانی (م حدود500), برهان, که فهرستی از کتاب های مرتبط با این موضوع در آن آمده است189;حاجی خلیفه, کشف190; علوم القرآن عند المفسرین.