چکیده:
در عصر مشروطه، استقبال از شعار «ناسیونالیسم» به دلیل فقدان
هویت و نبود آمادگی لازم در جهت پاسخگویی به نیازهای فوری جامعه ایران بود.
اما پس از انقلاب اسلامی با توجه به توانایی اسلام ناب در پاسخگویی به خلأهای
فکری و اجتماعی، طرح شعار ملیگرایی، ابزاری برای رسیدن به مقاصد سیاسی
است. ناسیونالیسم برای روشنفکران، دستاویز و محمل ایدئولوژیکی در جهت
دینزدایی از جامعه و اشاعه فرهنگ لائیک بوده است.
خلاصه ماشینی:
"از طرف دیگر، این نکته حایز اهمیت است که بدانیم این شعار درست در زمانی مطرح میشود که در چند سال گذشته، شاهد بازگشت به نوعی باستانگرایی و ملیگرایی همراه با تلاش وسیع بعضی از محافل داخلی و خارج کشور به منظور احیای آداب و رسوم کهن ایران و آیین زرتشت، با انگیزهای کاملا سیاسی بودهایم.
بر این اساس، روشن میشود که ناسیونالیسم در دوره اول جریان منورالفکری ایران، زمانی مقبول واقع شد که این جماعت از طرفی دچار نوعی نومیدی و واخوردگی و انفعال شدید در مواجهه با فرهنگ و مدنیت غربی و پیشرفتهای سریع و دستاوردهای مادی آن شده بودند و از طرف دیگر، به دلیل فقر تئوریک از پاسخگویی به نیازهای فوری جامعه آن روز ایران ناتوان بودند.
. اما نکته حایز اهمیت این است که هرچند ناسیونالیسم در ابتدا و به عنوان یک ایدئولوژی برای مبارزه سیاسی و اجتماعی با استعمار از سوی روشنفکران جهان سوم مورد استقبال واقع شد و تکیه بر عنصر «ملیت» به عنوان عاملی برای وحدت و وفاق ملی در مقابل هجوم بیگانه تلقی گردید."