چکیده:
یکی از مسائل بسیار مهم و قابل طرح در عرصه دادرسی که به طور مستقل کمتر بدان پرداخته شده آثار قضایی حقوق الله و حقوق الناس یکی از مباحث قابل توجه در امر دادرسی و قضاست .برای صدور یک حکم عادلانه علاوه بر شناخت حق الله و حق الناس ، تسلط بر احکام و آثار قضایی متفاوت هر یک ضروری است . مقاله حاضر ضمن تبیین مراد از حق الله و حق الناس با ارائه طرحی جامع از آثار و ثمرات قضایی آن دو و استخراج این احکام و آثار از لابلای متون فقهی ، به اختلاف نظر فقها در این موارد نیز پرداخته است .
خلاصه ماشینی:
"(مرعشی شوشتری، دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، 235)در میان فقهای عامه نیز تعاریفی از حق الله و حق الناس بیان شده است به طور مثال دکتر وهبه الزحیلی حق الله و حق الناس و حق مشترک را این گونه تعریف می کند:«حق الله: حق الله هر چیزی است که موجب تقرب به خداوند و تعظیم ذات باری و اقامه شعائر دینی شود یا نفعی عام را برای همه انسانها فراهم آورد.
(نجفی ،جواهر الکلام ، 104/41) داوطلب شدن برای ادای شهادت در حقوق الله مثل شهادت برشرب خمر یا زنا و شهادت درباره منافع و مصالح عمومی مانند شهادت درباره موقوفات عامه مانعی ندارد و چنین شهادتی مورد قبول واقع می شود و دلیل آن شاید این باشد که اطلاقات و عمومات ادله شهادت این مورد را شامل می شود؛ علاوه بر این به حکم عقل،شاهد در ادای شهادت در این موارد، مورد اتهام نخواهد بود و همچنین اگر شهادت تبرعی در حقوق الله مورد قبول نباشد،موجب تعطیل شدن حقوق الله و وارد آمدن ضربات جدی بر منافع عمومی جامعه خواهد شد.
شهادت مردان: از دیگر آثار قضایی حق الناس وحق الله درمراحل اثبات حق، آن است که حقوق الله فقط باشهادت مردان ثابت می شود وشهادت زنان به تنهایی یا به انضمام مردان یا شاهد ویمین تأثیری در اثبات آن ندارد( شیخ طوسی، المبسوط، 8/172، ابن ادریس، سرائر، 2/115 ، مجقق حلی ، شرایع الا سلا م ، 4/ 921).
شهید ثانی ، مسا لک الافهام ، 14، 258 ، گلپایگانی کتاب الشهادات 306) فسق شهود بعد از ادای شهادت : مورد بعد از آثار قضایی حقوق الله وحقوق الناس بحث فسق شهود بعداز ادای شهادت است.
در این بحث نیز صدور حکم بر طبق رأی مکتوب قاضی دیگر فقط در حقوق الناس جایز است اما در حدود و سایر حقوق الله جایز نیست."