چکیده:
در این مقاله آقای سجادی به چهار مؤلفه حزب اشاره میکند و نسبت
اسلام را با یکی از مؤلفهها، یعنی کثرتگرایی سیاسی میسنجد. به نظر وی
کثرتگرایی محدود اعتقادی و اجتهاد تخطئهپذیر، از مبانیای هستند که امکان
پیدایش تکثر سیاسی و احزاب را در جامعه اسلامی فراهم میکنند.
خلاصه ماشینی:
"رویکرد حاضر در این نوشتار، به گونهای متفاوت تلاش میکند تا از طریق عملیاتی نمودن تعریف حزب و شاخصسازی برای این مفهوم، عناصر و مؤلفههای مقوم آن را از منظر دینی به بحث بگذارد تا دریابد که آیا میتوان در جوامع و فرهنگ غیردموکراتیک از نظام حزبی سخن گفت؟ در حالی که عدهای از پژوهشگران غربی نوعی ملازمه دوسویه میان نظام حزبی و دموکراسی ایجاد میکنند، عدهای دیگر میان آن دو جدایی انداخته، با نگرش نخبهگرایانه، وجود عدهای از نخبگان را که برای دستیابی به قدرت با هم به رقابت میپردازند، به عنوان پیشزمینه تحقق نظام حزبی مطرح مینمایند.
فرهنگ سیاسی اسلام چه رویکردی نسبت به تکثرگرایی سیاسی دارد؟ همان گونه که اشاره شد، جهتگیری مکاتب و نحلههای فکری در زمینه پلورالیسم سیاسی ـ اجتماعی، عمدتا ناظر به رویکرد آنها به تکثرگرایی اعتقادی ـ فرهنگی است؛ به ویژه فرض پیوند همهجانبه دیانت و سیاست که پدیدههای سیاسی را با تعالیم دینی گره میزند و این رابطه را به صورت جدیتری مطرح میسازد.
اما سؤال اساسی این است که آیا چنین حدی از تکثرگرایی، برای مشارکت سیاسی شهروندان و فعالیت احزاب و تشکلهای سیاسی کافی است؟ برخی از منتقدان بر این باورند که فرهنگ سیاسی اسلام، به دلیل محدود کردن پذیرش تعدد آرا و نظرات در چارچوبی خاص، به نفی تکثرگرایی تمایل نشان میدهد و وجود تکثر و تنوع در سطح مورد پذیرش اسلام، برای آزادی فعالیت سیاسی و مشارکت سیاسی افراد ناکافی به نظر میرسد."