چکیده:
قانون علیت از جمله مهمترین قوانین فلسفه است که همه ابعاد زندگی بشر مؤید آن بوده و به عنوان یک اصل بدیهی مورد پذیرش سایر علوم قرار گرفته است،زیرا بدون استفاده از این قانون نمیتوان حوادث و پدیدههای عالم را توجیه کرد و به نظریهپردازی پرداخت. به رغم اهمیت فوق العاده قانون علیت،در طول تاریخ شبهات فراوانی علیه آن اقامه شده است؛از جمله جدیدترین این شبهات،شبههای است که از سوی فیزیکدانان سده بیستم-یعنی فیزیکدانان پیرو مکتب کپنهاک که واضع اصل عدم قطعیت هستند- مطرح شده است. آنان براساس برخی آزمایشات تجربی اصل عدم قطعیت را مغایر قانون علیت قلمداد کرده و ازاینرو قانون علیت را انکار کردهاند.در حالی که ریشه اصلی این انکار به نارسایی مفهوم علیت در ذهن آنها برمیگردد.اشتباه بزرگ طرفداران اصل عدم قطعیت مترتب ساختن یک نتیجه متافیزیکی بر آزمایشات فیزیکی است.
خلاصه ماشینی:
"بررسی تعارض قانون علیت و اصل عدم قطعیت1 لیلا کیانخواه2 کارشناسی ارشد چکیده قانون علیت از جمله مهمترین قوانین فلسفه است که همه ابعاد زندگی بشر مؤید آن بوده و به عنوان یک اصل بدیهی مورد پذیرش سایر علوم قرار گرفته است،زیرا بدون استفاده از این قانون نمیتوان حوادث و پدیدههای عالم را توجیه کرد و به نظریهپردازی پرداخت.
سرآرتور ادینگتون ادعا کرد که نفی موجبیت و علیت در سطح زیر اتمی این مکان را پدید میآورد که رفتار انسان با کمال غیر متعین شود،به تعبیر دیگر اصل عدم قطعیت مشعر به امکان اراده آزاد(اختیار محض)است(کاپالدی،7731،ص 643؛گلشنی،0831،ص 261).
ولی بسیاری از فیزیکدانان و دانشمندان علوم طبیعی با او همسخن نشدند و در پی پیدا کردن پاسخهای دیگر برای آزمایشهای فیزیک کوانتوم برآمدند؛از جمله آنها آلبرت انیشتین1است که سرسختانه با اصل عدم قطعیت به مخالفت پرداخت.
به شیوهای دیگر هم میتوان با این مسأله مواجه شد و آن این است که بدون توجه به صحت یا عدم صحت آزمایشها و مشاهدات تجربی دانشمندان پیامدهای فلسفی اصل عدم قطعیت را مورد انتقاد قرار داد انتقادات وارد شده بر پیامدهای فلسفی اصل عدم قطعیت را میتوان به صورت زیر دستهبندی کرد: 1-قانون علیت یک قانون فلسفی است که فقط باید با ابزار فلسفی رد یا اثبات شود بنابراین قانون علیت را نمیتوان با مقدمات فیزیکی رد کرد.
3-اشتباه دیگر فیزیکدانان پیرو اصل عدم قطعیت این است که نتوانستهاند بین واقعی بودن قانون علیت و تطبیق و مورد استعمال قرار دادن آن بر نمونههای داخل اتم تفکیک قائل شوند."