چکیده:
در گفتمان کلاسیک، روشنفکر کسی است که منتقد قدرت و سنت باشد. اما
با توجه به بیانیه اخیر روشنفکران آمریکایی که به دفاع از دولت و سنت آمریکایی
پرداخته بودند، باید تعریف عامتری از روشنفکری ارائه کرد. از این نگاه،
روشنفکری وصفی است راجع به «چگونه نگاه کردن» و نه «چه دیدن».
خلاصه ماشینی:
"1. از آنجا که اعلام نظر تعدادی از استادان و پژوهشگران دانشگاهی آمریکا در دفاع از استراتژی ضدتروریستی دولت آن کشور به عنوان «بیانیه روشنفکران آمریکایی» مشهور گشت، تحلیل این اصطلاح کمک میکند تا گفتمان کلاسیک روشنفکری و نگاه آن به «سنت» و «قدرت» بررسی گردد.
حال اگر این مجموعه با ذوق ادبی و حس مسئولیت اجتماعی ترکیب گردد، بخت زیادی برای آن وجود دارد که زیر سؤال بردن امور عادی و جاافتاده، چیزی بیش از یک دغدغه ذهنی و درونی باشد؛ یعنی از ذهن به زبان عبور کرده و از آنجا با دیگران ارتباط برقرار نماید؛ دیگرانی که بیشتر طبق عادت، از آنها انتظار میرود که در وهله نخست، در برابر «تردید در امور عادی» واکنشی از جنس تعجب از خود نشان دهند.
اما اگر بپذیریم که روشنفکری در روایتی که نقد قدرت را به عنوان مهمترین و بلکه تنها دستور کار خود عرضه میکرد، دور از چشمان عقل روشنگری، به صورت یک سنت نقدناپذیر در آمد، میفهمیم که چرا تعبیر «روشنفکران آمریکایی» نخست ترکیبی تناقضآمیز یا دستکم شگفتانگیز به نظر میآید.
میتوان اینگونه نگاه کرد و روشنفکر بود؛ ولی آنچه به چشم میآید، چنانکه در این بیانیه رخ مینماید، کنسرواتیسم جدید، یعنی دفاع از قدرت و سنت به شیوه مدرن است؛ یعنی روشنفکری آمریکایی.
ولی باید یادآوری کرد که این ویژگی هرگز به بیانیه یادشده اختصاص ندارد، بلکه جریان روشنفکری از آغاز تاکنون، بارها و بارها در کنار قدرت و سلطه قرار گرفته و منافع تودهها و ملتهای محروم را نادیده گرفته است."