چکیده:
این گفتوگو با اشاره به تاریخچه شکلگیری نیروهای ملی ـ مذهبی آغاز
میشود و به مرام سیاسی و خط مشی فکری آنان ختم میشود. وی جریان ملی ـ
مذهبی را یکی از شاخههای نوگرایی میشمارد و پایهگذار آن را مرحوم مدرس
میداند و با تفکیک میان جریان ملی ـ مذهبی از جریان روشنفکری دینی معتقد
است که روشنفکران دینی به دنبال عقل آزاد و نفی هر گونه ایدئولوژی هستند؛
حال آنکه ملی ـ مذهبیها به دنبال بومی کردن مدرنیته و مؤلفههای آن در ایراناند.
در این گفتوگو جریان دوم خرداد از این زاویه مورد نقادی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"وانگهی باید دید که آیا واقعا مدارک مستندی وجود دارد که نشان دهد مرحوم مدرس به مطالبی که در این گفتوگو به عنوان شاخصههای ملی ـ مذهبی آمده است، معتقد باشد؟ واقعیت این است که در سالهای اخیر، جریان ملی ـ مذهبی از آنجا که هویت و پیشینهای مشخص و ریشه دار در تاریخ معاصر ایران ندارد، برای هویتسازی دینی و سیاسی و حضور در ترکیب نیروهای اجتماعی ایران، به تصویرسازی جدیدی از شخصیتها و حوادث تاریخ معاصر پرداخته است و ادعای رهبری یا آغازگری این جریان از سوی شهید مدرس نیز به عنوان یکی از این تلاشها ارزیابی میشود.
آقای سحابی از این چارچوب با عنوان «نوگرایی دینی» یاد میکند و آن را در مقابل «روشنفکری دینی»، که با حرکت عبدالکریم سروش مطرح شد، قرار میدهد: نوگرایی دینی معتقد به «بازگشت به منابع اصیل اسلامی» همچون قرآن و نهج البلاغه است و «به دنبال توجیهات یا زمینههای اسلامی مفاهیم مدرنیته است».
در همین راستا، باید پرسید که آقای سحابی چه تفاوتی میان «عقل آزاد» و «عقل مستند به وحی» میگذارد و آیا استناد به وحی تنها برای توجیه درونمایههای تفکر و حیات غربی در قالب ادبیات دینی است یا واقعا معتقد است که عقل در بسیاری مواضع با بهرهگیری از وحی میتواند راههای جدیدی برای سعادت و سربلندی فرد، جامعه و ملت بدست آورد؟ از مجموع آنچه تاکنون این گروه گفتهاند، چنین برنمیآید که آنها با بهرهگیری از متون دینی، راه و روش مستقلی را برای توسعه و تکامل انسانی پیشنهاد کرده باشند."