چکیده:
مبحث تقویم در زیج جامع کوشیار گیلانی ( بر اساس ترجمه فارسی کهنی از قرن پنجم )
محمد باقری ص 21
نخستین فصل از مقاله اول زیج جامع، رساله نجومی مهم کوشیار گیلانی، اخترشناس ایرانی که حدود 10 قرن پیش می زیست، به مبحث تقویم اختصاص دارد. در این فصل کوشیار انواع تقویم های شناخته شده در زمان خود، ویژگی های آن ها و چگونگی تبدیل آن ها به یکدیگر را بیان می کند. ویرایشی از یک ترجمه فارسی کهن این فصل، همراه با مقدمه و توضیحات در این مقاله آورده می شود.
خلاصه ماشینی:
"مؤلف این کتاب ابوالحسن کوشیار ابن لبان بن باشهری الجیلی<گوید>که چون نگاه کردیم در زیجها کی تألیف کردهاند در صناعت نجوم<و تأمل کردیم>در آنجا بعضی فساد یافتیم که بصلاح محتاج بود و بعضی<نقصان یافتیم که بتمامی>محتاج بود و در بعضی درازی و دوری دیدیم که بکوتاهی و در نزدیکی محتاج بود و ما خلاف کتاب المجسطی که جمله حساب غفل است که رجوع[به]بیانی شافی و استنادی کافی کند1 پس خواستیم که زیجی کنیم و علم و عمل درینجا جمع کنیم و فساد را بصلاح آوریم و دور را نزدیک گردانیم و ناقص را تمام کنیم و پیدا کنیم معنی هر لفظی و شرح دهیم و برهان ظاهر کنیم و چون تفاوتی یابیم میان این زیج و میان دیگر زیجها آن باشد که فساد با صلاح آمده باشد و دوری نزدیکتر شده و ناقصی تمام شده و در پیش افکندیم عمل سهل تا مبتدیان را آسان باشد و بزودی فایده یابند و چها مقالت کردیم مقالت نخستین در حساب بابها و مقالت دوم در جدول و مقالت سوم در شرح هیئة و مقالهء چهارم در برهان و چون عزم من درست شد و نیت من موکد گشت درین از خدای2تعالی توفیق کفایت و هدایة درخواستم انه هو المعین مقالة اولی در حساب بابها و آن هشت فصل است و هشتاد و پنج باب فصل اول اندر تاریخها و آن شش بابست ا در ذکر[ابتداء]تاریخها[ی]قدیم و حدیث و میان تاریخها یک از دیگر از سال و روز ب در ذکر این سه تاریخ که مستعمل است بروزگار ما3ج اندر نقل سالها[ی این]تواریخ بروزها و روزها بسالها بحساب و جدول د در بیرون آوردن[این]تاریخها از یکدیگر ه اندرآمدن این تاریخها بروز هفته و در عیدها[و توقیعات]که درین تواریخ باشد..."