چکیده:
نویسنده این مقاله درصدد بیان مهمترین تأثیرات جنبش مشروطه بر جریان
اصلاحطلبی دوم خرداد است و این تأثیرات را در چند موضوع مهم خلاصه کرده است: 1ـ
قانون 2ـ تحدید قدرت فردی و رفتار خودکامه 3ـ آزادی 4ـ عدالت 5ـ دموکراسی
خلاصه ماشینی:
"با وجود تلاش روشنفکران سکولار که در مشروطه، اسلام را عامل عقبماندگی و مصائب ملت ایران میدانستند و برخی از آنها حتی توصیه به تغییر زبان و خط فارسی داشتند و با عنایت به اصرار ملکم خان بر رهایی همه آموزههای فرهنگی ایرانی ـ اسلامی و تلاش برای نوسازی و با توجه به آن جمله ماندگار سید حسن تقی زاده که «راه نجات ما در آن است که از نوک پا تا فرق سر فرنگی شویم!» که البته امروز نیز از این دست نظرات به وفور یافت میشود، بسیاری از رجال، ملیون، روشنفکران و روحانیون آزاده بر این مدعا بودند که تمام برداشتهای منبعث از اسلام آن چیزی نیست که شیخ فضلالله نوری میگوید.
هرچند از دوم خرداد به بعد، اندک اندک، تصورات در درستی و تمییز صحیح از این برداشت با تردیدهایی روبهرو شد، اما همانگونه که در مشروطه نیز موجود بود، باید توجه داشت که گفتمان معتقد به هماهنگسازی و اشتراک مفهومی ما بین اسلام که یک دین است و دموکراسی که روشی پسندیده برای حکومت کردن، همچنان طرفداران فراوانی دارد.
باید همان برداشتی که نویسنده مقاله از آلبر ماله درباره انقلاب فرانسه نقل کرده است، در مورد این گروه از مشروطهخواهان ایرانی تکرار کرد که «لیبرتی و آزادی مهمترین دستآویز آنان برای سرنگونی حکومت قاجاریه و خاتمه سروری اشراف و شاهزادگان سنتی بوده است»."