چکیده:
در حال حاضر پیشگویی زلزله در فاصلهی زمانی کوتاه(برمبنای ساعت یا روز)امری محال است.البته بررسی و پیشبینی زمین لرزه تازگی ندارد.در کشور چین از زمان امپراتوریهای هان،سونگ، و تانگ،پژوهشگران با زیر نظر قرار دادن تغییرات ژئو فیزیکی، ژئو شیمیایی و زیستشناختی مناطقی که احتمال وقوع زلزله در آنها میرفت،سعی میکردند به شواهدی علمی دست یابند.این مشاهدات تاکنون نتوانستهاند،نشانههای قطعی در خصوص قریب الوقوع بودن روی داد زمین لرزه در اختیار بشر قرار دهند.غالبا قبل از وقوع زلزلههای خطرناک،چند حرکت ملایم و خفیف به وقوع میپیوندد که به آنها پیشلرزه میگویند.در مواردی،تجزیه و تحلیل پیشلرزهها سبب پیشبینی زلزلههای مخرب و بزرگ شده است. مثلا در زلزلهی شهر اورویل در کالیفرنیا،زمین لرزهی فریول در ایتالیا،و زمین لرزههایی در جزیرهی ژاپنی هونشو به کمک پیشلرزهها پیشبینی شدهاند. بر اثر انبساط سنگها،گاز رادون محبوس در کانیهای دارای اورانیوم آزاد میشود و مقدار آن در آب چشمهها افزایش مییابد که میتواند نشانهای از وقوع زمینلرزه باشد.با شناسایی گسلهای فعال و نقشهبرداری از آنها نیز میتوان محلهای وقوع زمین لرزههای احتمالی را مشخص کرد.به کمک روش تاریخی «وقفهها و حد فاصل رجعتها»هم میشود محلهای آسیبپذیر بعدی را تخمین زد.بالا و پایین رفتن سطح آب در چشمهها و مردابها و تغییرات سطح چاههای نفت و گاز که میتواند با وقوع زلزله همراه باشد،در پیشبینی زلزله کمک شایانی به ما میکند. پیشبینی بلند مدت،بر تحقیقات میدانی و فرضیهی دورهای بودن لرزهها استوار است.تنش بهطور مداوم در طول گسلهای فعال افزایش مییابد تا هنگامی که گسیختگی اتفاق افتد و بلافاصله پس از آن دوباره تجمع نیرو آغاز میشود.در پیشبینی بلند مدت زلزله،از مسائلی همچون بررسی فاصلهی برگشت،پیگیری تغییر شکلهای زمین و فرضیهی شکاف لرزهای استفاده میشود. یافتن گسلهای جدید،علاوه بر گسلهای از قبل فعال،میتواند به دانشمندان در پیشبینی بروز بالقوهی زلزلهها در مکانهای غیر منتظره کمک کند.آقای زونگائو حدود 16 سال از زندگی خود را برای مطالعه دربارهی ابرهای زلزله صرف کرده است.وی در پیشبینی تعداد زیادی از زلزلههای بزرگ،از جمله زلزلههای رودبار،بم و 17 آگوست 1999 ترکیه،توفیق یافته است. بعضی از حیوانات قبل از وقوع زلزلههای بزرگ از خود حرکات عجیب و استثنائی بروز میدهند.مرغها،سگها،اسبها، گربه ماهیها،مارها،موشها و حیوانات دیگر ارتعاشات و امواجی را حس میکنند که آدمی قادر به احساس آنها نیست.برخی از حیوانات میتوانند صداهایی را بشنوند که از امواج درونی زمین برمیخیزد،یا بوی گاز رادون را که حاکی از وقوع زلزله است حس میکنند.تغییرات در میدان الکتریکی را که برای انسان نامحسوس است،برخی از حیوانات میتوانند تشخیص بدهند.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس،زلزله شناسان وقوع یک زلزلهی مهمتر را پیشبینی کردند و در سال 1975 درست چند روز بعد که افزایش نامنظم زلزلههای محلی مشاهده شد،زلزلهای با بزرگی 7/5 ریشتر اتفاق افتاد[راهنمای معلم،1379:97].
دکتر عجب شیریزاده،رئیس«مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه»،در همایش زلزله خاطر نشان کرد:«ما با دستگاهی که به صورت حسگر سنجشگر عمل میکند،میتوانیم اختلالاتی را که بر اثر نفوذ گاز رادون در لایههای اتمسفر زمین در میدان الکتریکی آن ایجاد میشود،اندازهگیری کنیم.
برای این کار،لازم است تعدادی کافی از دستگاههای زلزلهسنج در محلهای مناسب نصب شود تا بتوان با گردآوری اطلاعات در مورد زمین لرزههای تاریخی و ثبت شده و پیاده کردن آنها روی نقشه،مناطق خطر را هرچه بهتر مشخص کرد.
این فاصله به کمک اطلاعاتی که از چند منبع متفاوت به دست میآیند،محاسبه میشود؛از جمله:سوابق تاریخی زلزلهها،شواهد زمینشناختی(اثراتی که زلزلهها به جای میگذارند)،شواهد زمین سنجی(میزان کششی که در صخرهها به وجود میآید)و براساس این فرضیه که زلزلههای بزرگ در فواصل دورهای مشابه رخ میدهند،دادههای حاصل از منابع بالا میتوانند احتمال زلزلههای آینده را پیشبینی کنند.
اندازهگیریهایی که پیش از این زلزله انجام شده بود،نشان داد که زمین تحت کشش بهطور متوسط 65/0 متر در هر ده سال جابهجا میشود.
آقای زونگائو حدود 16 سال از زندگی خود را در مطالعه روی ابرهای زلزله صرف کرده و در پیشبینی تعداد زیادی از زلزلههای بزرگ توفیق یافته است؛از جمله زلزلهی بم که مطالعات و پیشبینی وی در این باب،مورد تأیید اکثر منابع ایرانی قرار گرفته است."