چکیده:
ارتباط بین کسری بودجه دولت و تورم، یکی از مهمترین مباحثی است که در اقتصاد کلان مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از بودجه به عنوان ابزار سیاست مالی استفاده میکنند.هدف ین مقاله بررسی اثرات تورم بر کسری بودجه دولت ایران است. در اقتصاد ایران فزونی هزینه در برابر درآمدهای دولت ملموس است و همگام با این وضعیت روند استمرار تورم وجود دارد، اما چگونگی ارتباط این دو مقوله، جای بررسی دارد.مطالعاتی در خصوص اثرات کسری بودجه بر تورم در اقتصاد ایران انجام شده است، اما تاکنون مطالعات مربوط به اثرات تورم بر کسری بودجه از جامعیت لازم برخوردار نبوده است.
در این بررسی از دادههای آماری فصلی در مدل اقتصاد سنجی برای محاسبه کشش قیمتی درآمدهای مالیاتی و کشش قیمتی مخارج دولت نسبت به سطح عمومی قیمتها استفاده شده است.این بررسیها نشان میدهد که وقفه در دریافت مالیاتها، موجبات کاهش ارزش واقعی درآمدهای دولت بوده است.
شایان توجه است که افزایش شاخص قیمتها افزایش اسمی درآمدهای مالیاتی را در پی دارد؛ اما چون کشش قیمتی درآمدهای مالیاتی کمتر از واحد است، سیستم مالیاتی نسبت به تورم بی کشش بوده و در نتیجه، از کارآیی لازم برخوردار نیست، لذا افزایش تورم از بعد مخارج، کسری بودجهای دولت را تشدید میکند.
خلاصه ماشینی:
"در ادبیات اقتصادی موجود در زمینه نقش و اثر تورم بر درآمدهای مالیاتی، تانزی برای اولین بار مطرح کرد که تورم باعث کاهش ارزش حقیقی درآمدهای مالیاتی میشود؛وی معتقد است که افزایش تورم ممکن است درآمدهای مالیاتی حقیقی را به دلیل تأخیر در پرداخت مالیاتها-که یک پدیده بسیار مرسوم در کشورهای در حال توسعه است-کاهش داده و احتمال وقوع کسری بزرگتر را نیز بالا ببرد و هر چقدر تأخیر در پرداخت مالیات بیشتر و سیستم مالیاتی انعطاف کمتری داشته باشد، تأثیر تورم بر درآمدهای حقیقی مالیاتی و به تبع آن گسترش کسری بودجه بیشتر خواهد بود.
نتیجهگیری2 در این مطالعه، اثر تورم بر کسری بودجه از بعد درآمدی و مخارج با استفاده از دادههای فصلی طی دوره سه ماهه سوم 1360 تا سه ماهه چهارم 1379 در اقتصاد ایران به روشهای اقتصادسنجی مورد تحلیل قرار گرفته و به طور خلاصه به نتایج زیر دست یافتیم:اول اینکه وقفههای مالیاتی در ایران طولانی بوده و سیستم مالیاتی بیکشش است، بنابراین اثر تانزی به شدت در اقتصاد ایران مشهود است؛ دوم اینکه اثر پاتینکین به خاطر شرایط خاص اقتصاد ایران فعال نبوده و بر خلاف این دیدگاه با افزایش تورم، مخارج حقیقی دولت افزایش یافته است؛و سوم اینکه تورم از طریق اثر تانزی و پاتینکین به شدت کسری بودجه را گسترش میدهد، هر چند که کسری بودجه بر تورم است.
با توجه به اینکه سیستم مالیاتی ایران کم کشش بوده و با وقفههای طولانی جمعآوری مالیات مواجه است و همچنین نرخ تورم نیز بالاست، بنابراین شرایط برای کاهش درآمدهای حقیقی مالیاتی کاملا مهیا بوده و فرضیه تانزی مبنی بر اینکه افزایش تورم، درآمدهای حقیقی مالیاتی را کاهش میدهد و موجب تشدید کسری بودجه میشود، در اقتصاد ایران کاملا صادق مینماید."