چکیده:
در تمدنهای اولیه دو نیاز عمده به محاسبه وجود داشت،این نیازها شامل نیاز به شمارش در معاملات تجاری،مانند شمارش گله،مبادله پول و تقسیم زمین بود و پس از آن نیاز به گاهشماری(تقویم)احساس شد.در این مورد، اولین چیز لازم برای محاسبه دستگاه شمار،یعنی راهی برای نوشتن عددها بود.در طول تاریخ همواره،استفاده از«انگشتان دست»برای نمایش عددها،مرسوم بوده است(دیویسن،1384:1).بهطور کلی،نیاز به تخصصهای مختلف،زمینه ایجاد محاسبه،ثبت و نگهداری حسابهای گوناگون را فراهم کرد و به تدریج راه برای پیدایش گروه کاتبان و سپس«محاسبان و ریاضیدانان»گشوده شد(شهریاری،1380:21).اولین تمدن در«حسابداری» در میانرودان(بین النهرین)پدید آمد که در آنجا نظام مالی جامعی برقرار و به تدریج نقش و کارایی چک و برات برای مردم مشخصتر شد.با ظهور اسلام،حسابداری رنگ تازهای به خود گرفت و سه سیستم حسابداری به وجود آمد،حساب هندی،حساب ذهنی،حساب انگشتی.
خلاصه ماشینی:
"باستانشناسان بر این باورند که نقشهای سفالین کشف شده در میانرودان که تعداد آنها بسیار زیاد است،نیز برای مقاصد«حسابداری»به کار میرفته است (هندریکسن و وان بردا،1374:19 و 20).
گاه برخی از آنها برای چندین منظور بهکار برده شده است برای مثال،برای سنجش وزن،مسافت و پول واحد«جریب»یا«گریب»به کار میرفته که هم واحد وزن بوده و هم مسافت،و واحد«شکل3»یا«سیکل»که هم واحد وزن بوده و هم «نوعی سکه»(فرقاندوست حقیقی و یوحنا،1384:11).
م. بورتان (به تصویر صفحه مراجعه شود) خصویر آونتینوس از عدد شماری انگشتی از کتاب حساب یوهان آونتین،1522 نورنبرگ(چاپ 1532،رگسبورگ) نتیجه پیشینه حسابداری به اندازه تمدنهای اولیه بشریت است.
com ،تاریخچه حسابداری در جهان،دانشگاه پیام نور مرکز مهریز،1386 دورانت،ویل،تاریخ تمدن،ترجمه احمد آرام و همکاران،تهران،سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی،1365 دیویسن،هارولد،تاریخ محاسبه،مترجم مهران اخباریفر،تهران،انتشارات علمی و فرهنگی، 1384 رازی،فخر الدین،جامع العلوم ستینی،مصحح سید علی آل داود،بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار،1382 شهریاری،پرویز،سرگذشت ریاضیات،تهران،نشر مهاجر،1380 شهریاری،پرویز،نگاهی به تاریخ ریاضیات در ایران،تهران،انتشارات علمی و فرهنگی،1385 طبری،ایوب،شمارنامه،انتشارات بنیاد فرهنگ ایران،از روی نسخه خطی آستان قدس رضوی،به کوشش تقی بینش،1345 علیمدد،مصطفی و ملکآرایی،نظام الدین،اصول حسابداری،تهران:انتشارات سازمان حسابرسی،دو جلد،1373 فرشاد،مهدی،تاریخ علم در ایران،تهران:انتشارات امیرکبیر،دو جلد،1366 فرقاندوست حقیقی،کامبیز و یوحنا،للی،اوزان و مقادیر در ایران باستان،تهران،بازتاب،1384 قربانی،ابو القاسم،زندگینامه ریاضیدانان دوره اسلامی،مرکز نشر دانشگاهی،1375 منشی،علی،لب الحساب،رکز نسخ خطی،بنیاد دایره المعارف اسلامی،به کوشش جمال الدین شیرازیان،1368 موسوی بجنوردی،کاظم،دایره المعارف بزرگ اسلامی،ج 12،ناشر:مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی،1383 غارتگران آثار باستانی عراق،روزنامه کیهان،شماره سریال 18949،مورخ 24 آبان،1386 هندریکسن و وان بردا،تاریخ چهار هزار ساله حسابداری،ترجمه امیر پوریانسب و عبد الرضا تالانه،ماهنامه حسابدار،شماره 109 و 110،1374 عبد الرسول رحیمی،کارشناس آموزش و تحقیقات"