خلاصه ماشینی:
"»(28) در همان عصر رسول خداصلیاللهعلیهوآله اشخاصی در تعلیم و تدریس برجسته شدند که اینان در سایر مساجد مدینه، حلقات و جلسات درس داشتند و شریعت مقدس را به مردم میآموختند و پیامبر اکرمصلیاللهعلیهوآله از میان این اشخاص، مبلغان و معلمانی به سایر مناطق میفرستاد که غالبا جوان بودند.
حتی آنان، گاهی برای حل یک مسئله، رنج سفر را از راه دور بر خود هموار میکردند و خدمت رسول خداصلیاللهعلیهوآله میرسیدند و جواب آن را دریافت میکردند؛ مانند جریان عقبة بن حارث که بخاری نقل میکند وقتی آگاه شد که زنی به او و همسرش شیر داده است، بیدرنگ از مکه به مدینه آمد و از خاتم انبیاصلیاللهعلیهوآله پرسید که نمیدانسته با همسرش برادر رضاعی بوده است و اکنون وظیفهاش چیست؟(30) گسترش حیات علمی مساجد، پس از رحلت پیامبرصلیاللهعلیهوآله عدهای از اصحاب از عهد رسول خداصلیاللهعلیهوآله به آموزش، علاقه نشان داده و در آن تبحر یافته بودند.
(33) در مسجد پیامبرصلیاللهعلیهوآله بهطور همزمان، جلسات متعدد درس برگزار میشد؛ چنانکه جندب بن عبد الله بجلی میگوید که برای فراگیری علم به مدینه آمدم و وارد مسجد النبیصلیاللهعلیهوآله شدم و حلقات متعدد درس را دیدم و از کنارشان میگذشتم تا اینکه به جلسه مردی لاغراندام رسیدم و پای درس او نشستم و پرسیدم: «کیست؟» گفتند: «ابی بن کعب است.
(44) بدین سان امیر مؤمنان اگر چه از سیاست کنار زده شد و جایگاهش غصب گردید؛ ولی از نظر علمی تا حدی جایگاه خود را حفظ کرد و محل رجوع اصحاب پیامبر بود و شهرتش به میان تازه مسلمانان راه یافته بود؛ بدین سبب دوستدارانی در میان آنان پیدا کرده بود که بعدها یاران ایشان را تشکیل دادند؛ بهویژه در میان قبایل یمانی الاصل که بیشتر ساکن کوفه و بصره بودند."